Covid-19 Testi, Çeşitleri & Bilmeniz Gerekenler

COVID-19 teşhis testi, Koronavirüs hastalığına (COVID-19) neden olan virüs  SARS-CoV-2 ile enfekte olup olmadığınızı öğrenmek için yapılır.

Dünya ve Türkiye’de  bir COVID-19 enfeksiyonunu teşhis etmek için şu tür testleri onaylanmıştır:

 

PCR testi

Moleküler test olarak da adlandırılan bu COVİD-19 PCR testi,   zincir reaksiyonu (PCR) adı verilen bir laboratuvar tekniği kullanarak virüsün genetik materyalini tespit eder.

 

Burun deliğinize uzun bir pamuklu çubuk yerleştirilerek ve burnunuzun arkasından (nazofaringeal sürüntü) sıvı alınarak, boğazınızın arkasına uzun bir çubuk takılarak (orofaringeal sürüntü) veya tükürük almak için bir tüpe tükürülerek sıvı örneği alınır.

Yerinde analiz edilirse sonuçlar dakikalar sonunda veya birkaç gün içinde elde edilebilir. PCR testleri, bir sağlık uzmanı tarafından uygun şekilde yapıldığında neredeyse kesindir ancak hızlı test bazı vakaları gözden kaçırabilir.

Antijen testi

Bu COVID-19 testi, virüsteki belirli proteinleri tespit eder. Sıvı bir numune almak için uzun bir burun çubuğu veya boğaz çubuğu kullanılarak dakikalar içinde sonuç alınabilir.

Bu testler PCR testlerinden daha hızlı ve daha ucuz olduğundan, antijen testlerinin çok sayıda insan için kullanılması daha pratik olabilir.

Talimatlara dikkatlice uyulduğunda pozitif bir antijen testi sonucunun doğru olduğu kabul edilir. Duruma bağlı olarak, doktor negatif bir antijen testi sonucunu doğrulamak için bir PCR testi önerebilir.

Flu SC2 Multiplex Assay adı verilen bir PCR testi, aynı anda üç virüsten herhangi birini tespit edebilir: COVID-19 virüsü, influenza A ve influenza B. Üç virüsü de kontrol etmek için yalnızca tek bir örnek gereklidir.

Ancak olumsuz bir sonuç, bu enfeksiyonlardan herhangi birinin olmadığı anlamına gelmez. Bu nedenle teşhis süreci semptomlara, olası maruziyetlere ve doktorunuzun klinik yargısına bağlı olarak daha fazla adım içerebilir.

Türkiye’de, aşağıdaki durumlarda COVID-19 teşhis testi gereklidir:

Ateş, öksürük, yorgunluk veya nefes darlığı gibi COVID-19 semptomlarınız varsa veya semptomlarınız yok ancak COVID-19 virüsü için pozitif test yapan veya virüse sahip olduğundan şüphelenilen biriyle yakın temasta bulunduysanız sağlık uzmanları test yaptırmayı öneriyor.

Teşhis testleri için belirli gruplar yüksek öncelikli kabul edilir. Bunlara COVID-19 belirti ve semptomları olan kişiler dahildir:

Bir sağlık kuruluşunda veya ilk müdahale ekibi olarak çalışmak

Bakım evleri gibi uzun süreli bakım tesislerinde veya hapishaneler veya sığınma evleri gibi insanların yakın bir şekilde barındığı diğer yerlerde yaşamak veya çalışmak

Hastanede kalıyorsanız

Testler konusunda size öncelik verilebilir.

COVID-19 virüsü ile enfekte olan bazı kişiler asemptomatik olabilir, yani herhangi bir belirti veya semptomu yoktur. Ancak virüsü yine de başkalarına bulaştırabilirler.

Ülkemizin bazı illerinde bazı bölgelerinde, asemptomatik kişiler için test mevcuttur. Semptomları olmayan kişiler pozitif bir test sonucuna sahipse, virüsün yayılmasını engellemeye yardımcı olmak için izolasyon yönergelerini izlemelidirler.

COVID-19 teşhis testinin kullanılabilirliği ve nerede test yapılacağı, nerede yaşadığınıza ve yerel halk sağlığı yetkililerinizin tavsiyelerine bağlı olarak değişebilir.

Riskler

COVID-19 teşhis testinizin yanlış negatif sonuç vermesi ihtimali vardır.

Bu, gerçekten enfekte olsanız bile testin COVID-19 virüsünü tespit etmediği anlamına gelir. Sosyal mesafe kurallarına uymak ve uygun olduğunda yüz maskesi takmak gibi uygun önlemleri almazsanız, virüsü bilmeden başkalarına yayma riskiniz vardır.

Ayrıca, COVID-19 hızlı antijen testinin yanlış pozitif sonuçlar üretme olasılığı da vardır.

Yanlış negatif veya yanlış pozitif test sonuçlarının riski, COVID-19 tanılama testinin türüne ve hassasiyetine, doğru örnek toplamaya ve laboratuvar analizinin doğruluğuna bağlıdır.

Türkiye Sağlık Bakanlığının kullanım için onaylamadığı evde yapılan COVID-19 testlerine karşı dikkatli olun – bunlar genellikle yanlış sonuçlar verir.

 

Nasıl Hazırlanmalısınız?

COVID-19’a olduğunuzu düşünüyorsanız, belirtilerinizi gözden geçirmek için doktorunuzun ofisini arayın ve test hakkında bilgi isteyin.

Daha sonra doktorunuz ve diğer personel tedaviye hazırlanabilir, kişisel koruyucu ekipman giyebilir ve nereye gideceğiniz ve testin nasıl yapılacağı konusunda size talimat verebilir.

Test merkezine gidip gelirken yüz maskesi takmayı unutmayın ve size eşlik eden herkesin de takmasını sağlayın.

Semptomunuz yoksa ve COVID-19 virüsü bulaşmış biriyle bilerek temas kurmadıysanız ancak test yaptırmak istiyorsanız, sağlık uzmanınıza testin mevcut olup olmadığını ve nerede olduğunu sorun.

Yerel sağlık birimlerini arayabilir ya da testlerle ilgili bilgi için web sitelerini ziyaret edebilirsiniz.

Ne bekleyebilirsin?

Bir COVID-19 teşhis testi için, bir sağlık uzmanı, burnunuzdan veya boğazınızdan bir mukus örneği veya bir tükürük örneği alır.

Teşhis testi için gerekli olan numune doktorunuzun ofisinde, bir sağlık kuruluşunda veya bir mobil test merkezinde toplanabilir.

Uzun bir burun sürüntüsü (nazofaringeal sürüntü) önerilir, ancak boğaz sürüntüsü de kabul edilir.

Doktorunuz veya diğer sağlık hizmetleri uzmanı, ucunda pamuk bulunan ince, esnek bir çubuğu burnunuza sokar veya bir mukus örneği toplamak için bu çubuğu boğazınızın arkasına doğru fırçalar.

Bu biraz rahatsız edici olabilir. Yeterli mukus toplamak için her iki burun deliğinde de sürüntü toplanabilir. Numune bir tüpe kapatılır ve analiz için bir laboratuvara gönderilir.

Bazı yerler ise tükürük testleri yapar. Bir tükürük numunesi, uzun bir burun çubuğu kullanılarak alınan bir mukus numunesine göre biraz daha az duyarlı olabilirken, bir tükürük testi yapmak daha kolaydır ve genellikle daha az rahatsız edicidir.

Tükürüğünüzün bir örneğini sağlamak için bir tüpe birkaç kez tükürürsünüz. Tüp, analiz için laboratuvara gönderilmeden önce mühürlenir.

Bir öksürüğünüz varsa, doktorunuz balgam örneği alabilir. Virüs, enfeksiyon seyrinin erken dönemlerinde burun ve boğazda daha da yoğunlaşır. Ancak beş günden fazla süren semptomlardan sonra, virüs alt solunum sisteminde daha konsantre olma eğilimindedir.

COVID-19 teşhis testine ek olarak, doktorunuz grip gibi benzer semptomlara sahip ve hastalığınızı açıklayabilecek diğer solunum rahatsızlıklarınızı da test edebilir.

Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş COVID-19 test kitleri, numuneyi evde toplamanıza ve ardından analiz edilmek üzere bir laboratuvara göndermenize yardımcı olur.

Evde yapılan PCR testleri evde yapılan antijen testlerinden daha doğrudur, ancak eğitimli bir profesyonel tarafından toplanan bir örnek daha güvenilir olabilir.

Hükümet, bazı dolandırıcıların yetkisiz COVID-19 testlerini insanlara önerdiği konusunda tüketicileri uyarıyor, bu nedenle yalnızca Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir test alın.

Sonuçlar

Bazı tesislerde COVID-19 teşhis testleri için hızlı testler vardır. Bu durumda, sonuçlarınızı bir saatten kısa bir sürede veya test ettiğiniz gün alabilirsiniz.

Bazı tesislerin test numunesini analiz için başka bir laboratuvara göndermesi gerekebilir. Numuneyi göndermeleri gerekiyorsa, sonuçlarınız birkaç gün sonrasına sarkabilir.

COVID-19 testi sonucunuz pozitif veya negatif olabilir.

Pozitif sonuç: Bu, şu anda COVID-19’a neden olan virüsle aktif bir enfeksiyonunuz olduğu anlamına gelir. Tedavinize başlamak ve virüsü başkalarına yaymaktan kaçınmak için uygun adımları atın. Belirtileriniz düzeldi, ateşiniz olalı üç gün oldu ve belirtilerinizin ilk ortaya çıkmasının üzerinden en az 10 gün geçti. Ciddi COVID-19 semptomlarınız veya başka bir sağlık sorununuz varsa, doktorunuz daha uzun süre tecritte kalmanızı önerebilir. Pozitif bir sonuç aldıysanız ancak hiçbir semptom geliştirmediyseniz, testten sonra 10 gün boyunca izole olun.

Negatif sonuç: Bu, COVID-19 virüsü ile enfekte olmadığınız anlamına gelir. Ancak test örneğinin zamanlamasına ve kalitesine bağlı olarak yanlış negatif test sonucu olabilir. Negatif test sonucu alsanız bile, gelecekte enfekte olabilirsiniz. Bu nedenle potansiyel yayılmayı önlemek için sosyal mesafe, yüz maskesi kullanımı ve el yıkama yönergelerini takip etmek önemlidir. Semptomlar yaşamaya devam ederseniz, doktorunuz testin tekrarlanmasını önerebilir.

Temaslı izleme

COVID-19 virüsü için pozitif test sonucu aldıysanız ya da doktorunuz test sonuçları olmadığı halde sizde virüs olduğundan şüphelenirse, temas takibine katılmanızı isteyebilir.

Temaslı izleme, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını sınırlamada önemli bir rol oynar. Temas takibi ne kadar erken başlarsa, virüs yayılmasını sınırlamada o kadar etkilidir.

Öncelikle bulaşıcı olabileceğiniz süre boyunca yakın temasta olduğunuz kişilerin bir listesini çıkarmalısınız. Halk sağlığı çalışanları daha sonra enfekte olmuş olma potansiyelleri hakkında bilgi vermek için bu yakın temaslar ile iletişime geçer. Bu bilgi alışverişi sırasında kimliğiniz saklı kalır.

Temas izleme ekibi, virüsün yayılma riskini en aza indirmek için yakın temasların neler yapabileceği hakkında bilgi verir.

Bu önlemler, bir COVID-19 testi yaptırmayı, 14 gün boyunca evde kalmayı, başkalarından uzak durmayı, semptomları öğrenmeyi ve diğer önlemleri almayı içerebilir.

Diğer Koronavirüs testleri türleri nelerdir?

Viral veya tanısal test: Viral bir test, COVID-19’a neden olan koronavirüs ile enfekte olup olmadığınızı söyleyebilir. Bu, doktorunuz sizi belirtilerinize ve diğer faktörlere göre bir COVID-19 testi için yönlendirirse alacağınız testtir.

Antikor testi: Bir antikor testi, daha önce COVID-19’a neden olan virüse maruz kalıp kalmadığınızı yani vücudunuzun kendini savunmak için antikorlar oluşturup oluşturmadığını gösterebilir. Antikorların bir testte görünmesi için maruz kaldıktan sonra en az 12 gün sürer.

Bu test, bilim insanlarının iyileşmiş hastalarda bağışıklık sisteminin COVID-19 ile nasıl savaştığı hakkında veri toplamasına yardımcı olur. Antikor testi pozitif olan bir kişinin virüse yeniden bulaşmaya karşı korunup korunmadığını veya korunuyorsa bu korumanın ne kadar süreceğini henüz bilmiyoruz.

Koronavirüs testini kimler yaptırmalı?

Bir kişinin semptomları, maruz kalma geçmişi ve risk faktörleri dahil olmak üzere birçok faktöre bağlı olarak değişir.

COVID-19 Belirtileri Olan Kişiler:

Koronavirüs semptomları olan herkes kendini izole etmeli ve bir test yaptırmak için yerel bir sağlık merkezine başvurmalıdır.

Pek çok insanda hafif semptomlar vardır ve sonbahar-kış aylarında grip gibi diğer solunum yolu virüsleri dolaşmaya başladığında semptomların COVID-19’a bağlı olup olmadığını söylemek giderek zorlaşacaktır.

Semptomların COVID-19’a bağlı olup olmadığını öğrenmek için testler yardımcı olabilir, böylece enfeksiyonu başkalarına geçirmemek için önlemler alabilirsiniz.

Test sonuçları, COVID-19 veya başka bir solunum yolu virüsünüz olup olmadığına bakılmaksızın tedavinize rehberlik etmenize de yardımcı olur.

Ne önerdiğini öğrenmek için sağlık uzmanınızla konuşun. Unutmayın, bir acil servise gitmenizi gerektiren hayati bir durumunuz yoksa, evde kalın ve bir sağlık tesisine veya test merkezine gitmeden önce belirtilerinizi söylemek için doktorunuzu arayın. Bu, virüsün yayılmasını önlemeye yardımcı olur.

Testin yetersiz kaldığı alanlarda, bu gruplara COVID-19 için test edilmeleri için öncelik verilmelidir:

COVID-19 semptomları olan hastanede yatan hastalar.

Sağlık tesislerinde ve huzurevleri gibi grup konutlarında çalışan kişiler.

COVID-19 semptomları olan ilk müdahale ekipleri (acil tıp teknisyenleri, polis memurları, itfaiyeciler ve diğerleri).

Uzun süreli bakım tesislerinde veya hapishaneler ve barınaklar dahil diğer grup yaşam ortamlarında yaşayan COVID-19 semptomları olan kişiler. 

Bir sonraki öncelik seviyesi şu kişileredir:

Öksürük, ateş veya titreme, nefes darlığı veya nefes almada güçlük, kas veya vücut ağrıları, boğaz ağrısı, tat veya koku kaybı, ishal, baş ağrısı, yorgunluk, mide bulantısı veya kusma, burunda tıkanıklık veya akıntı gibi COVID-19 semptomlarınız varsa test yaptırmanız önerilir 

COVID-19 Belirtileri Olmayan Kişiler:

Coronavirüs Belirtileri kişiden kişiye değişmektedir, bu kişinin sağlık koşulları ve yaşına göre değişir.

Pek çok sağlık uzmanı, virüsün herhangi bir belirtisi olmayanlar da dahil olmak üzere virüsün yayılmasını önlemeye yardımcı olmak için daha fazla insanın test edilmesi gerektiğine inanıyor.

Test malzemelerinin mevcudiyeti bölgeye göre değişiklik gösterdiğinden, farklı sağlık kurumları farklı yönergeler önerebilir. Yüksek riskli toplu ortamlarda yaşayan asemptomatik bireyler için de periyodik testler önerilir. 

COVID-19’dan İyileşen Kişiler:

Genel olarak, insanların COVID-19 hastalığının ardından test edilmesine gerek yoktur. Doktorları onlara bunu yapmanın güvenli olduğunu söyleyince kendini izole etmeyi bırakabilirler. Genel olarak dikkate alınması gereken faktörler şunlardır:

Ateşsiz 24 saat geçirdiyseniz (ateş önleyici ilaç kullanmadıysanız)

Semptomları ilk yaşamanızdan bu yana en az 10 gün geçtiyse

Belirtileriniz düzeliyorsa

Bazen, hastalığınızın ne kadar şiddetli olduğuna ve bağışıklık sisteminizin tehlikeye girip girmediğine bağlı olarak, doktorunuz daha uzun bir süre izolasyon önerebilir. Bir araştırma çalışmasına katılmak istiyorsanız, iyileştikten sonra bir antikor testi yaptırmak, bilim insanlarının çalışmaları için veri toplamasına yardımcı olabilir.

Koronavirüs olduktan sonra bağışık mısınız? Bilim adamları hala COVID-19’a neden olan virüse karşı antikorların, insanların tekrar enfekte olmasını engelleyip engellemediğini ve eğer öyleyse, bir kişinin iyileştikten sonra ne kadar süreyle bağışıklık kazanabileceğini anlamaya çalışıyor. Bir kişinin COVID-19’dan kurtulduktan sonra tekrar semptom geliştirmesi durumunda ne zaman yeniden test edilmesi gerektiğini bilmek için daha fazla veriye ihtiyaç var.

COVID-19 için test nasıl yapılır?

Bir teste girmeden önce sağlık uzmanınızın tüm bilgi ve rehberliğine uyduğunuzdan emin olun. Birçok test merkezi, testleri randevu ile programlamaktadır. Testin yapılmasından önce ve sonra fiziksel mesafeyi takip etmek ve maske takmak da önemlidir.

Size testi veren sağlık uzmanı koruyucu giysiler, maske ve yüz siperi takacaktır. Solunum sıvılarınızdan veya tükürüğünüzden örnekler toplayacaktır.

Tıbbi ekip üyesi örneği toplamak için burnunuzun derinliklerine ve boğazınızın arkasına bir pamuklu çubuk sokar. Biraz can sıkıcı olabilir, ancak yalnızca birkaç saniye sürer. Örnekler daha sonra CDC yönergelerine göre paketlenir ve analiz için bir laboratuvara gönderilir.

Laboratuvar, örnekleri COVID-19’a neden olan koronavirüsün (SARS-CoV-2) varlığı için test eder. Laboratuvarınız size sonuçları bildirecektir.

Koronavirüs testini nereden alabilirim?

Çoğu durumda, COVID-19 testleri bir doktor tarafından istenmelidir. Doktor sizi muayenehanede test edebilir veya sizi bir test merkezine yönlendirebilir.

Fakat kendi isteğinizle de Sağlık Bakanlığınca yetkilendirilmiş kurumlarda test yapabilirsiniz.

 

Test, illere göre değişebilir, bu nedenle doktorunuzla konuşun ve sağlık durumunuzla ilgili bir COVID testinin uygun olup olmadığını sorun.

COVID-19 test sonuçlarını almak ne kadar sürer?

Koronavirüs test sonuçlarının alınması bir saatten birkaç güne kadar sürebilir. Diğer test merkezlerinin numuneleri analiz için bir laboratuvara göndermesi gerekebilir. Testinizin pozitif çıkması durumunda sonuçlar size bildirilecek ve ayrıca halk sağlığı yetkililerine de iletilecektir.

Testiniz enfekte olduğunuzu gösteriyorsa, doktorunuz bundan sonra ne yapmanız gerektiğini önerecektir. Hastalık vakalarının çoğu hafiftir ve evde tedavi edilebilir.

Bir kez test edildiysem, tekrar test edilmem gerekir mi?

Negatif bir test sonucu almak, koronavirüs ile enfekte olma ihtimalinizin düşük olduğu anlamına gelir. Ancak, virüs tespit edilmeden önce enfeksiyonun ilk aşamalarında test edilirseniz, test sonucu negatif olmasına rağmen yine de enfekte olmuş olabilirsiniz.

COVID-19’lu birine maruz kalırsanız, bu dönemde negatif bir test sonucu alsanız bile, kendinizi karantinaya almalı ve temastan sonraki 14 gün içinde semptomların gelişmesini izlemelisiniz. Ayrıca, test sonuçlarınız negatif olsa bile, daha sonra koronavirüse yakalanabilirsiniz ve tekrar test edilmeniz gerekebilir.

Belirtileriniz varsa, sağlık uzmanınıza devam edip etmediklerini bildirin.