FSH yani Folikül Sitümüle Eden Hormon beynimizin alt kısmında bulunan hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur. Ancak başlıca görev yeri üreme organlarımız olan kadınlarda yumurtalık erkeklerde de testistlerdir. FSH hormonu, yumurtalıkların yumurta ve testislerin de sperm üretmesinde katkıda bulunur. Görevini yerine getirirken de LH hormonu ile birlikte çalışır.
FSH hormonunun bu görevi göz önünde bulundurulduğunda üreme ile ilgili sorunlar başta olmak üzere erkeklerde ve kadınlarda kısırlık araştırmasında istenen bir kan testidir. Çoğunlukla üreme sistemi üzerinde etkili olan LH, testosteron, östradiol ve progesteron gibi diğer testlerle birlikte FSH testi de istenir.
Ayrıca adet düzensizliği, erken ya da geç ergenlik gibi durumların gözlendiği hastalarda ve de hipofiz bezi ve hipotalamus sorunlarından şüphe edilen hastalarda da doktorunuz diğer bazı testlerle birlikte FSH testi de isteyecektir.
FSH Hormonunun Görevleri Nelerdir?
Yazı İçeriği
FSH Hormonunun kadınlarda ve erkeklerde özellikle üreme sistemiyle ilgili görevleri vardır. Kadınlarda kadınlık hormonu da dediğimiz östrojenlerin salgılanması için yumurtalıkları tetiklerken erkeklerde ise aynı amaçla testislerden testesteron salgılanmasını tetikler.
Kadınlarda FSH Hormonunun Görevleri
Adet döngüsünün düzenlenmesinde etkili hormonlardan biridir. Ortalama 28 gün süren adet döngüsü içerisinde FSH hormonu seviyesi belli bir ritimde değişiklik gösterir.
Foliküler fazın başında yani yumurtaların olgunlaşmaya başladığı birinci fazda salgılanmaya başlayan FSH aynı fazın sonuna doğru gelişmeye başlayan foliküllerden östrojen salgılanmaya başlamasıyla birlikte azalmaya başlar ancak yumurtlama döneminde tekrar seviyesi yükselir ve yumurtlama gerçekleşene kadar en yüksek seviyesine ulaşır. Ardında ovulasyonun bitip lutel faza (yumurtanın sperm ile karşılaştığı ve uterusa doğru hareket ettiği faz) girilmesi ile birlikte FSH seviyesi de tekrar azalmaya başlar.
Yumurtalıklardaki yumurtaların büyüyüp gelişmesinde en etkili hormon FSH’tır. Her ay 6-12 adet yumurta FSH hormonunun da etkisiyle büyüyüp olgunlaşmaya başlar ancak sadece 1′ i tam olgunluğa ulaşıp yumurtalıktan atılır. Atılan yumurta sperm hücresi tarafından döllenirse gebelik gerçekleşmiş olur. Yumurta döllenmez ise adet kanaması başlar.
Ergenlik Dönemi Öncesindeki Kız Çocuklarında FSH Hormonu
Yeni doğanlarda ve bebeklerde bir miktar FSH hormonu olmakla beraber ilk 12. aydan sonrasından ergenlik dönemine kadar FSH hormonu oldukça az miktarda salgılanır.
Ergenliğin başlamasında etkili olan en önemli hormon FSH dir. Ergenlik döneminde ve pubertaya ulaşan kız çocuğunda artık en yüksek seviyelerde salgılanmaya başlayan FSH hormonu menopoz sonrasında oldukça az salgılanır.
Perimenopoz ve Menopoz Sonrası FSH Hormonu
Menepoza girmek üzere olan kadınlarda yumurtalık faaliyeti iyice azaldığından hipofiz yumurtalıklara yardım etmeye çalışır ve yoğun seviyede FSH üretmeye başlar. Ancak tam olarak menopoza girilmesiyle birlikte hipofiz bezi de artık FSH üretimini durdurur.
Erkeklerde FSH Hormonu Görevleri
Erkeklerde sperm miktarında ve sperm hücrelerinin döllemeye hazır olgunlaşmış haline dönüşmelerinde görevli olan önemli bir hormondur.
Doğumla birlikte bir miktar salgılanan FSH hormonu seviyesi 12. aya doğru iyice azalır ve ergenlik döneminde tekrar salgılanmaya başlar, ergenlikte ulaşılan seviye yaş ilerledikçe pek değişiklik göstermez.
FSH (Folikül uyarıcı hormon) Testi nedir? Neden Yapılır?
Kadın veya erkek farketmeksizin özellikle kısırlık araştırmaları başta olmak üzere, kadınlarda menopoz ve yumurtalık hastalıklarının teşhisinde, erkeklerde testis yetersizlikleri ve hastalıklarının araştırılmasında, hipofiz ve hipotalamusu etkileyen hastalıkların teşhisinde ve çocukların erken yada geç ergenlik durumunun ve sebeplerinin teşhisi için kullanılan önemli bir testtir.
Hipofiz bezini ilgilendiren iyi huylu yada kötü huylu hastalıkların tanı ve takibi için Yapılabilir.
Doktorunuz hipofiz bezi hastalıkları yada hipotalamus hasarını işaret eden bir hastalıktan şüpheleniyorsa FSH testi isteyebilir. Örneğin;
- İyi veya kötü huylu bazı tümörler.
- Akromegali (el-ayak , bazen yüzde bazı organların büyümesi)
- Cushing Sendromu
- Prolaktinoma
Kadınlarda, FSH Testi Şu sebeplerle yapılabilir;
- Gebe kalamama(kısırlık) sorunlarının nedenlerini araştırmak için yapılan testlerden biridir.
- Yumurtalık fonksiyonlarının doğru işleyip işlemediğini takip etmek ve yumurtalıkları ilgilendiren hastalıkların teşhis ve takibi için yapılır.
- Yardımcı üreme metodları (tüp bebek, aşılama gibi) uygulanan anne adaylarında yumurtlama zamanını tahmin etmek için yapılabilir.
- Düzensiz adet dönemlerinin nedenini araştırmak için yapılır.
- Perimenopozun başlangıcını takip etme ve menopozu doğrulama amacıyla yapılabilir.
Menopoz, bir kadının hayatında adet dönemlerinin durduğu ve artık hamile kalmadığı zamandır. Genellikle bir kadın 45-52 yaşlarındayken başlar. Perimenopoz menopozdan önceki geçiş dönemidir. Birkaç yıl sürebilir. FSH testi bu sürecin takibi için yapılabilir.
Erkeklerde, FSH Testi Şu sebeplerle yapılabilir;
- Kısırlık sebeplerinin araştırılmasında yapılır.
- Düşük sperm sayısının nedeninin araştırılmasında yapılabilir.
- Testislerin çalışmasıyla ilgili bir sorun olup olmadığının araştırılmasında, testislerle ilgili hastalıkların tanı ve tedavisinin takibinde yapılabilir.
- Cinsel istekte azalma varsa yapılabilir.
Çocuklarda, FSH Testi Şu sebeplerle yapılabilir;
Çocuklarda, FSH testi en sık erken veya gecikmiş ergenliğin teşhisine yardımcı olmak için kullanılır.
- Ergenlik, kızlarda 9 yaşından önce, erkeklerde 10 yaşından önce başlıyorsa erken kabul edilebilir.
- Ergenlik, kızlarda 13, erkeklerde 14 yaşına kadar başlamamışsa gecikmiş olarak kabul edilebilir.
Ergenlik dönemine zamanında girilmemesi bazı durumlarda aslında çok önemli bazı sorunların işaretçisi olabilir. Örneğin erken yada geç ergenlik; hipotalamus, hipofiz bezi, yumurtalık ve testisleri veya başka sistemleri ilgilendiren daha ciddi bir sorunu gösterebilir. LH ve FSH seviyeleri ergenlik sorunu ile gerçek hastalık arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilir.
FSH Testi İçin Hangi Numune Kullanılır?
Küçük bir miktar kan örneğinden bakılabilir.
Kadınlarda; doktorunuz başka bir öneride bulunmadıysa tercihen foliküler fazın başlangıcına denk gelen adetin 3. günü numune verilmesi gerekmektedir.
Normal FSH Seviyesi Nedir?
Erkek
0-7 yaş: 0-6.7 IU/mL
7 yaş ve üstü: 1.3-19.3 IU/mL
Kadın
0-8 yaş arasında: 0-6.7 IU/mL
9 yaş ya da ergenlik sonrası:
Foliküler faz: 3.1-7.9 IU/mL
Ovulasyon fazı: 2.3-18.5 IU/mL
Luteal faz: 1.4-5.5 IU/mL
Menopoz: 30.6-106.3 IU/mL
Anormal Seviyede FSH Hormonu Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler genellikle ;
Vücut şeklinde değişiklikler ve bazı fonksiyon bozuklukları,
Kadınlarda memelerin büyümesi, hassaslaşması ve süt salgılaması,
Adet düzensizliği ve adet kesilmesi, kısırlık,
Erkeklerde cinsel güç kaybı, kısırlık ve memelerin büyümesi (jinekomasti),
Aşırı boy uzaması (devlik),
Gövdede toplanan kilo artışı ve kıllanma.
FSH Seviyesi yüksek olması Ne anlama geliyor?
Tek başına FSH yüksekliği herhangi bir teşhise ulaştırmayacaktır ancak doktorunuz klinik belirtileriniz ve diğer test sonuçlarınızla birlikte FSH yüksekliğini değerlendirecektir.
Kadınlarda yüksek FSH seviyeleri şu anlama gelebilir:
- Erken menopoza sebep olan yani 40 yaşından önce yumurtalık fonksiyonunun kaybıyla karakterize yumurtalık yetmezliği olduğu anlamına gelebilir.
- Kadın kısırlığının önde gelen nedenlerinden biri olan ve hormonel bir hastalık olan Polikistik Over Sendromu (PKOS) işaretçisi olabilir.
- Menopozun başladığını yada perimenopozda olduğunuzu işaret edebilir.
- Yumurtalık tümörünü işaret edebilir.
- Turner sendromu, kadınlarda cinsel gelişimi etkileyen genetik bir bozukluktur. Genellikle kısırlığa neden olur.
Erkeklerde yüksek FSH seviyeleri şu anlama gelebilir:
- Testislerin kemoterapi, radyasyon, enfeksiyon veya alkol kullanımı nedeniyle hasar gördüğü durumlarda FSH seviyeleri yüksek ölçülebilir.
- Erkeklerde cinsel gelişimi etkileyen ve kısırlığa neden olan genetik bir bozukluk olan Klinefelter sendromunda FSH seviyesi yüksek ölçülebilir.
Çocuklarda, yüksek FSH seviyeleri, yüksek luteinize edici hormon seviyeleri ile birlikte, ergenliğin başlamak üzere olduğu veya çoktan başladığı anlamına gelebilir. Bu bir kızda 9 yaşından önce veya bir erkekte 10 yaşından önce oluyorsa (erken ergenlik), bunun bir işareti olabilir:
- Merkezi sinir sisteminin bir bozukluğu
- Beyin hasarı.
FSH Seviyesi Düşük Olması Ne Anlama Geliyor?
- Kadınsanız yumurtalıklarınız yeterince yumurta yapmıyor, erkekseniz testisleriniz yeterince sperm üretmiyor olabilir.
- Hipofiz beziniz düzgün çalışmıyor olabilir.
- Hipotalamusunuzla ilgili bir sorununuz olabilir.
Çocuklarda düşük FSH ve luteinize edici hormon seviyeleri gecikmiş ergenliğin bir işareti olabilir. Gecikmiş ergenliğe neden olabilecek sebepler:
- Yumurtalıkların veya testislerle ilgili hastalıklar.
- Kızlarda Turner sendromu
- Erkeklerde Klinefelter sendromu
- Bazı enfeksiyon çeşitleri
- Hormon eksikliği
- Yeme bozukluğu
Sıkça Sorulan Sorular?
FSH kaç olursa hamile kalınabilir?
Adetin 3.gününde FSH düzeyinin 10 nun altında olması kadın doğurganlığının ve yumurta rezervinin iyi olduğunu gösterir. Ancak FSH düzeyi normal de olsa östrojen düzeyi sıra dışı yüksek ise yumurta rezervinin az olduğu anlamına gelebilir ve gebe kalmak zorlaşabilir. Bu nedenle doğurganlık sadece FSH ile belirlenemez. FSH, E2 ve LH hormonları adetin 3. Gününde birlikte değerlendirilmelidir.
FSH Testi adetin kaçıncı günü yapılır, neden?
Adetin 3.günü bakılır. Doğurganlığı değerlendirmek ve yumurtalık rezervi hakkında bilgi edinmek açısından en uygun dönemdir. FSH düzeyinin 10nun altında olması yumurtalık rezervinin yeterli olduğunu gösterir.
Menopozda ve perimenopozda FSH kaç olur?
Perimenapozda adetin 3.gününde bakılan FSH düzeyleri 15-20 aralığındadır.30 üzerine çıktığında menapoz dönemi başlamıştır.
Hormon testleri neden genellikle adetin 3. günü yapılır?
Adetin üçüncü günü estradiol, FSH ve LH hormonlarına bakılır. Bunların hepsinin adetin üçüncü günü ölçülmesi, kadının doğurganlığının değerlendirilmesi bakımından önemlidir.
Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.
