Hemogram (Tam Kan Sayımı) Testi

Hemogram, kan hücrelerinin nitelik ve niceliklerinin incelendiği tam kan sayımıdır. Hemogram testi biyokimyasal bir tetkiktir ve yaygın kullanılır.

Kan içeriğinde pek çok farklı hücreler vardır. Hemogram bu hücrelerin değerlerinin ideal bir seviyede olup olmadığını incelemeye yarar. Stabil değerlerinden sapma göstermiş parametreler, bir hastalığa işaret ediyor olabilir. Bu durumda doktor istemine göre ek tetkiklerle kesin bir sonuca varılır.

Hemogram, mevcut bir hastalığın seyrini takip için de kullanılabilir. Kanser hastalarında kemoterapiye verilen yanıtı görmek için hemogram testi kullanılır.

Hemogram Neyi İnceler?

Hemogram yada diğer ismiyle tam kan sayımı kanda bulunan kırmızı kan hücreleri ve beyaz kan hücrelerini, hemoglobin ve trombositleri inceler.

Kırmızı kan hücreleri yani alyuvarlar hemogramda eritrosit olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu hücreler, dokulara oksijen taşımakla görevlidir. Aynı zamanda karbondioksit ve oksijen alışverişinden sorumludur. Eritrositlerde görülen rahatsızlıklar; anemiler, hemoglobinopatiler gibi hastalıklara yönlendirir.

Beyaz kan hücreleri yani akyuvarlar kan değerlendirme parametrelerinde lökositler olarak adlandırılır. Beyaz kan hücreleri vücut savunma mekanizmasıdır. Vücudu hastalıklara, mikroplara karşı korur. Bağışıklık sisteminin temelini oluştururlar. Lökositlerde ortaya çıkan rahatsızlıklar; Lösemiler, nötropeniler, miyelodisplastik sendrom, miyeloproliferatif hastalıklar, lenfoma ve lenfoproliferatif hastalıklara işaret eder.

Trombositler, kan değerlendirmelerinde platelet olarak geçer. Pıhtılaşmadan sorumlu olan trombositler, herhangi bir kanama durumunda pıhtı oluşumunu sağlayarak aşırı kanamayı önler. Trombositlerde ortaya çıkan hastalıklar; hemofililer, von Willebdand hastalığı, tromboz, trombositopeni ve trombositozdur.

Hemogram Parametreleri

Hemogram parametrelerinde kan hücreleri farklı alt parametreleri de içerir. Kırmızı kan hücresi sayısı RBC olarak karşımıza çıkar. Kırmızı kan hücreleri indeksleri MCV, RDW, MCH, MCHC’ dir.

Lökositler WBC olarak değerlendirilir. Nötrofiller, bazofiller, eozinofiller, monositler, lenfositler olarak alt parametreleri vardır.

Trombositler PLT olarak karşımıza çıkar.

Bunlara ek olarak hemoglobin (Hb) ve hematokrit (HCT) değerleri de incelenir.

RBC: Eritrosit sayısını gösterir. Laboratuvarların çalışma prensplerine göre değerler değişiklik gösterse de ortalama olarak sağlıklı kadınlarda 3,8-5.4 milyon değerde, sağlıklı erkeklerde 4.4-5.4 milyon mcL’dir. Çocuklarda normal değer 4.0-5.5 milyon mcL’dir. Lösemi, kanser, kansızlık, tiroid bozuklukları, hamilelik gibi durumlarda RBC değeri düşer. Sigara, alkol ve uyarıcı madde kullanımında, kalp hastalıklarında, polisitemia vera gibi hastalıklarda RBC yüksek değerdedir.

MCV : Ortalama eritrosit hacmi olarak ifade edilir. Sağlıklı bir insanda referans aralığı 80-100 fl’dir. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak raporlarda detaylıca gösterilmektedir. Kan kaybı, talasemi, bakır eksikliği, B6 vitamin eksikliği, radyoterapi görme gibi durumlarda MCV değeri düşer. Folik asit eksikliğinde, hipotiroidi, karaciğer yetmezliği gibi durumlarda MCV yüksek değerde çıkar.

RDW : Eritrositlerin hacmini ve ne kadar değişkenlik gösterdiğini ifade eder. Yetişkin kadınlarda 12,o-16,0, yetişkin erkeklerde 11.8- 14,5 arası sağlıklı değer olarak kabul edilir. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak raporlarda detaylıca gösterilmektedir. B12 eksikliği, anemiler, demir eksikliği, folat eksikliği gibi nedenlerle RDW değeri yükselir. Eklemlerde iltihaplanma, kronikleşmiş kansızlık, demir emiliminin azlığı, aşırı kan kaybı gibi durumlarda ise RDW değeri düşük görülür.

MCH : MCH, bir tane alyuvarda bulunan hemoglobinin ortalama değeridir. Sağlıklı bir bireyde MCH değeri, 25,0- 35,0 pg aralığındadır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak raporlarda detaylıca gösterilmektedir. Düşük olması durumunda demir eksikliği, kronik hastalıklar, anemiler, kurşun zehirlenmesi gibi durumlar ortaya çıkar. Yüksekliğinde ise B12 eksikliği, folik asit eksikliği olduğu düşünülür.

MCHC : Ortalama korpüsküler hemoglobin konsantrasyonudur. Normal bir yetişkin bireydeki değeri, 31-38 g/dL’dir. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir. Yetersiz beslenme, anemiler, çölyak, hemoliz, crohn, uzun menstrüal siklus gibi sebeplerle MCHC değeri düşer. MCHC değeri yükseldiğinde ise otoimmün hemolitik anemi, ileri seviye yanıklar, karaciğer hastalığı gibi durumlar meydana gelmiştir.

WBC : Akyuvar hücre sayısını ifade eder. Sağlıklı bireylerde aldığı değer 4000-10000 arasıdır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir. Yüksek bir değer çıktığında enfeksiyonlu hastalıklar ve iltihap oluşumu, alerjik hastalıklar, romatoid artrid, kortizol kullanımı, kemik iliği hastalıkları ve tümörler akla gelir. Düşük değer ise radyoterapi, kemik iliği hastalıkları, yetersiz beslenme, vitamin eksikliği olduğunu gösterir.

Nötrofil yüzdesi, Bazofil yüzdesi, monosit yüzdesi, Eozinofil yüzdesi, lenfosit yüzdesi WBC ile birlikte değerlendirilir.

MPV : Bir trombositin ortalama büyüklüğünü ifade eder. Sağlıklı bir insanda 8,0-11.0 fl arasında değer alır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir. Şeker hastalığı, kan zehirlenmesi, kan kanseri, kalp hastalığı, diyabet, D vitamini eksikliğinde MPV değeri yükselir. Kemoterapi ilaçları, virüsler, ilaçlar, kanser gibi nedenlerden dolayı MPV değeri düşer.

PCT : Prokalsitonin, kalsitonin hormonunun ölçüsüdür. Hemogram testinde PCT değeri de görünür. Ciddi bakteriyel enfeksiyonlarda PCT değeri hızla yükselir. Ancak düşüklüğü için böyle bir şey söz konusu değildir.

LYM : Lenfositin tüm beyaz kan hücrelere olan oranını ifade eder. Kızamık, suçiçeği gibi virüs kaynaklı hastalıklarda, kan kanseri, kronik hastalıklar, inflamatuar bağırsak hastalıklarda LYM değeri yükselir. Düşüklüğünde ise çölyak, kalıtsal hastalıklar, kortizol kullanımı, enfeksiyon hastalıkları söz konusudur.

MON : Monositin  tüm beyaz kan hücrelerine olan oranı ifade eder. Yüksekliği vücutta enfeksiyon, iltihap ve kanser gibi rahatsızlıklara işaret eder. Düşüklüğü ise kemik iliği hastalıklarını akla getirir.

EOS : Eozinofilin tüm beyaz kan hücrelerine olan oranını ifade eder. Düşük olması durumu endişelendirmez. Ancak yüksekliğinde alerjik hastalıklar, zehirlenme, paraziter hastalıklar, ilaç kullanımı, ülseratif kolit, gastritler, ilaç kullanımı gibi durumlara işaret eder.

BAS : Bazofilin tüm beyaz kan hücrelerine olan oranını ifade eder. Vücutta bir iltihap olduğunda bazofil değeri yükselir. Ciddi alerjik reaksiyonlarda bazofil değeri düşer.

PLT : Trombositlerin sayısını ifade eder. Sağlıklı bir insanda aldığı değer 150000-400000 arasıdır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir.  Hemolitik anemi, alerjik hastalıklar, kanser türleri ve tedavilerinde PLT değeri yüksek çıkar. PLT düşüklüğü trombositopeni olarak adlandırılır. Aşırı kansızlık, B12 eksikliği, siroz, lösemi, vitamin eksikliği durumunda PLT düşük çıkar.

HB : Hemoglobin, dokulara oksijen taşır. Kanda stabil değeri 100 ml kanda 12-16 fram’dır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir.  Erkeklerde ve kadınlarda 1 desilitre içinde bulunma miktarı farklıdır. Akciğer hastalıkları, ateş, aşırı kusma, yükseklerde yaşama, dehidrasyon gibi durumlarda hemoglobin yükselir. Siroz, hodgkin lenfoma, kronik böbrek hastalıkları, hipotiroidi, hemoliz, talasemi, kan damar iltihabı gibi durumlarda hemoglobin düşer.

HCT : Hematokrit, kırmızı kan hücrelerinin toplam kan hacmine oranını ifade eder. Normal değeri, %35-45 arasıdır. Dalak büyümesi, kan kanseri, böbrek hastalıkları, gebelik, folik asit, B6, B12 vitamin eksikliklerinde hematokrit değeri düşer. Kalp damar hastalıklarında, vücut susuz kaldığında, kortizol kullanımında HCT değeri yükselir.

Hemogram Testi Nasıl Yapılır?

Hemogram testi için numune alımı hemşireler yada laboratuvar teknisyen ve teknikerleri tarafından yapılır. Genelde yüzeyel venler tercih edilir. El dorsali, kol ve yenidoğanlar için topuk veni uygundur. Ancak duruma göre arter damar da kullanılabilir. Teknolojinin gelişmesiyle özel cihazlar yardımıyla tam kan sayımı analizi yapılmaktadır.

Hemogram Testinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Laboratuvar tetkikleri hassas ölçümlerdir. Bu nedenle pek çok faktör değişkenliklerinde etkilidir. Özellikle hemogram öncesi hastanın dinlenme halinde olması önemlidir. Testte yanlış bir değer çıkmaması için aç karna yapılması uygundur. Test yapılmadan 8-12 saat öncesinde yeme-içmeyi kesmek uygundur, ancak zorunluluk değildir, bazı durumlarda tokluk halinde de bakılabilir. Bu süreçte su içilebilir ancak sigara ve alkolden uzak durmak iyidir. İşlem öncesi ağır egzersizlerden kaçınmak gerekir.

Hemogram Testi Analiz Süreci

Hemogram testi özel içeriklere sahip tüplere kan dolumu ile gerçekleştirilir. Sonrasında tetkikler laboratuvarda özel cihazlar yardımıyla incelenir. Hemogram testinde tüpleri çok çalkalamamak iyidir. Bu nedenle uzmanın dikkatli olması gerekir. Sonrasında çıkan sonuç direkt doktorunuza gönderilecektir. İsteğinize ya da isteme göre elinize doküman olarak da verilebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Hemogram Testi Öncesi Ve Sonrasında Yapmam Gereken Bir Şey Var Mı?

Hemogram testi öncesi herhangi bir hazırlığa gerek yoktur. Ancak dinlenme ve açlık önemlidir. Hemogram testi verdikten sonra da yapmanız gereken tek şey sonucu beklemektedir. Ön hazırlık ya da postoperatif dönem söz konusu değildir.

Hemogram Testi Sonucu Ne Zaman Belli Olur?

Hemogram testi verdikten birkaç saat sonra test sonucu belli olacaktır. Özel cihazlarla yapılan analizlerle artık sonuçlar çok daha erken elimize geçmektedir. Sabah verilen test sonucu öğleden sonra çıkar.

Hemogram Testi Yapılırken Acı Hissedilir Mi?

Hemogram testi, normal intraketlerle ve enjectörlerle yapılır. Dolayısıyla klasik enjektör girişinde hissedilen hafif acıdan farklı olarak bir şey hissetmezsiniz. Hemogram testinin normal kan alımından farkı daha özel değerlere bakılmasıdır.

Hemogram Testi Kesin Sonuç Verir Mi?

Hemogram testi kan hücrelerinin durumunu gösterir. Kan hücrelerinin durumuna göre daha özel testler de yapılabilir. Doktor istemine bağlı olarak radyolojik inceleme, idrar ve gaita testi ya da sürüntü örnekleri istenebilir. Hemogram testi kesin sonuç verir ancak bazı hastalıkların tanısında tek başına yeterli değildir.

Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.