Hipotiroidi Nedir?
Yazı İçeriği
Vücut metabolizmasında önemli bir yere sahip olan tiroid hormonlarının tiroid bezi tarafından az üretilmesi ve böylece kanda normal değerlerin altında hormon olmasına hipotiroidi denir.
Hipotiroidi Belirtileri Nelerdir?
Tiroid hormonlarının en temel görevi vücut metabolizmasını hızlandırıcı etki göstermesidir. Bundan sebeple tiroid hormonlarının az salgılanması aşağıdaki belirtileri oluşturabilir.
- Kilo alınması
- Halsizlik
- Ses kısıklığı
- Saç dökülmesi
- Derinin kuruması
- Hareketlerde yavaşlama ve çabuk yorulma
- Kabızlık ve hazımsızlık
- Terlemede azalma
- Soğuk ortama tahammül edememe
- Vücutta, özellikle el ayak ve yüzde ödem (miksödem)
- Unutkanlık
- Kadınlarda regl olunmaması, genç erkeklerde ergenliğin gecikmesi
Hipotiroidi Nasıl Tespit Edilir?
Rutinde ilk başvuralan yöntem kanda yapılacak olan testler ile tiroid hormonu değerlerinin tayin edilmesidir. Sağlıklı kişilerde tiroid hormonlarının kan değerleri aşağıdaki gibidir.
- TSH: 0.35-4.5 mU/mL
- Serbest T3: 2.5-5 pg/mL
- Serbest T4: 0.6-1 ng/dL
Eğer bir kişide hipotiroidi varsa TSH miktarı normal değerden yüksek, serbest T4 miktarı ise normal değerden düşük olacaktır.
Kan testi sonucunda bu koşullar sağlanırsa tanıyı doğrulamak için tiroid ultrasonu kullanılabilir. Tiroid ultrasonu, prob denilen bir alet sayesinde tiroid bezi bölgesine cilt dışından temas ile bezin iç yapısını ve bezdeki değişiklikleri gözlemlediğimiz bir yöntemdir. Bu sayede tiroid bezi detaylıca incelenir ve hipotiroidiye yol açan sebep araştırılır.
Hipotiroidi tanısı koyulurken semptomun nedenini belirlemek için kullanılan başka bir laboratuvar testi kanda antikor tayinidir. Kanda anti-TPO, anti-TG gibi antikorlar araştırılarak hipertiroidinin otoimmün bir nedenden olup olmadığını anlamamıza yardımcı olunur.
Tiroid Hormonlarını Ne Sıklıkla Ölçtürmeliyiz?
Tiroid hormonu özellikle kadınlarda yetişkinlik döneminde düzenli olarak ölçülmelidir. Eğer hipotiroidi belirtileriniz varsa doktora başvurduğunuzda laboratuvar testleri ve daha ileri tetkitler yapılacaktır. Bunun yanında ailesinde tiroid hastalıkları bulunan kişilerin tiroid hormonlarını rutin olarak ölçtürmeleri önerilmektedir.
Hipotiroidi Yapabilecek Durumlar Nelerdir?
- Hashimato Tiroidi (en sık görülendir)
- İyot tüketiminin az olması
- Doğumsal hipotiroidi
- Tiroid ameliyatı
- Radyoaktif iyot tedavisi
- Hipofiz bezi rahatsızlıkları
- Radyasyon
- Bazı ilaçlar
Hashimato Tiroidi:
Hashimato hastalığı, vücudun bağışıklık sisteminin kendi kendine savunma geliştirmesi sonucu ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Bağışıklık sistemimiz normalde dışarıdan olan vücudumuza yabancı maddelere karşı savunma gösterir. Hashimato hastalığında bağışıklık sistemi kendi tiroid bezini yabancı olarak algılar ve ona saldırarak zarar verir. Bu zarar sonucunda tiroid bezi yeterli miktarda tiroid hormonu üretemez ve hipotiroidi durumu ortaya çıkar.
Tiroid hormonu az olduğunda vücut daha çok hormon üretmesi için tiroid bezini uyarır. Bez de kendini büyüterek guatr durumuna yol açar. Bu mekanizma bir noktaya kadar işe yarasa da bağışıklık sistemi hala tiroidi düşman olarak gördüğü için yeni üretilen tiroid dokusuna da zarar vermektedir.
Otoimmün hastalıklar birlikte gitme özelliğine sahiptirler. Yani bir kişide otoimmün hastalık varsa başka bir otoimmün hastalık oluşma riski genellikle artmıştır. Hashimato tiroidi; vitiligo, romatoid artrit, lupus gibi hastalıklar ile beraber ortaya çıkabilir. Bunun yanında ailesinde hashimato tiroidi olan kişilerde de risk artmıştır. Ayrıca hastalık kadınlarda çok daha sık görülmektedir.
Radyoaktif iyot tedavisi ve tiroid ameliyatı:
Bu tedavi yöntemleri aslına hipertiroidide kullanılmaktadır. Tiroid ameliyatı ile birlikte bezin tamamının alınması veya radyoaktif iyot tedavisi ile bezin büyük bir kısmının haraplanması hormon üretiminin azalmasına dolayısıyla hipotiroidi durumuna yol açabilmektedir. Bu tedaviler yapılırken hasta yakın izlemde tutulur ve tedavi sonrasında da dışarıdan hormon tedavisi ile hipotiroidi oluşması engellenmektedir.
Doğumsal Hipotioidi:
Yenidoğan tiroid hastalığı olarak da adlandırılır. Tiroid bezinin anne karnındayken yeterli gelişememesi veya yanlış yerde gelişmesi sonucu oluşabilir. Tedavi edilmesi çok önemli bir hastalıktır çünkü tiroid hormonu özellikle erken yaşlarda çocuk gelişimi için elzem bir hormondur.
Ülkemizde her yenidoğan bebeğin doğumdan 2-3 gün sonra topuğundan alınan bir kan ile tarama testi yapılmakta ve hipotiroidi durumu varsa erkenden tanı konulmaktadır. Tarama testinde bebeğin topuk kanında TSH seviyesine bakılır, eğer yüksekse ileri tetkikler için aile acil olarak hastaneye çağırılır. Tanı kesinleştikten sonra vakit kaybedilmeden bebeğe tiroid hormon tedavisi verilmelidir.
Hipotiroidi Tedavisi
Hipotiroidi tedavisi için ilk yapılması gereken semptomun nedenini bilmektir. Altta yatan hastalık bilindiğinde ona uygun tedavi yaklaşımı ile hipotiroidi durumu kontrol altına alınabilir.
Vücuttaki tiroid hormonu üretimi yetersiz olduğunda dışarıdan hormon verilmesi yani ilaç kullanılması ile eksik hormonun yerine konulması amaçlanır. Hipotiroidi bu durumda tamamen ortadan kaldırılamaz, kişi hayatı boyunca düzenli ilaç kullanmak zorundadır.
Tiroid ilaçları ilk etapta düşük doz başlanır ve genellikle etkilerini iki hafta içerisinde göstermektedir. Tedaviye başlandıktan sonra doktor tekrardan bir kan testi ile gelişmeyi gözlemler ve durum göre ilacın dozunu arttırıp azaltabilir. Doz ayarlamasında kullanılan parametre TSH hormonudur. İlacın dozu belirlendikten sonra periyodik olarak tiroid hormonu kanda ölçülür ve kontrol altında olup olmadığına bakılır, yani hastalar sürekli takip edilmelidir.
Bunun yanında hamilelerde ve başka hastalıkları da olan kişilerde tiroid hormonunun takibi önemlidir. İlaç ayarlamaları bu gibi durumlar da göz önüne alınarak yapılmaktadır.
Hipotiroidi Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Hipotiroidi aynı diyabet, tansiyon gibi kronik bir hastalıktır. Tedavi olunmadığı sürece hipotiroidi belirtileri devam eder, kalp ile ilgili ölümcül dahi olabilecek sorunlar ortaya çıkabilir.
Hipotiroidi Hastaları Nasıl Beslenmelidir?
Hipotiroidi hastaları tiroid hormonu üretimi sorunlu olduğu için iyot alımını dolayısıyla hormon sentezini azaltabilecek lahana, brokoli, turp gibi guatrojen denilen besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Hipotiroidi kişilerin vücutları ödem tutmaya yatkın olduğundan bol su içilmesi de fayda sağlayacaktır. Ayrıca metabolizmaları yavaşladığı için kilo alımına dikkat edilmeli, beslenme buna göre düzenlenmelidir.
Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.
