Transferrin Nedir?
Yazı İçeriği
Transferrin, kanımızdaki demir mineralini ihtiyaç duyan diğer dokulara taşıyan özel bir protein aracıdır.
Transferrin ölçümü ve demir bağlama kapasitesi testleri birbiriyle bağlantılı sonuçlar verir. Çünkü transferrin, demir bağlama kapasitesini de gösterir. Şöyle ki transferrinin ne kadar demirle doyup doymadığı yani ne kadar demir taşıyıp taşımadığı, demir hastalıklarında önemli bir bulgudur. Transferrinin belli bir demir taşıma kapasitesi vardır sağlıklı kişilerde demir, demir bağlayan proteinlerin 1/3’üne bağlıdır ve bu kapasitenin altında ya da üstünde olması patolojik olarak değerlendirilir.
Transferrin Testi Nedir?
Karaciğerde sentezlenen transferrin laboratuvar test istek listesinde Siderofilin yada kısaca TF olarak da isimlendirilebilir.
Transferrin testi, transferrinin demire olan doygunluğu hakkında bilgi veren laboratuvar testidir. Transferrin testi, genelde demir eksikliğinden şüphelenildiğinde istenir.
Transferrin, vücutta belli bir referans aralığında değerlendirilir. Ölçümlerde bu aralık baz alınır ve düşük ya da yüksek olması durumunda detaylı inceleme istem edilebilir. Demir kaynaklı hastalıklarda vücutta birtakım semptomlar görülür ve doktorunuz bu semptomlardan yola çıkarak transferrin testi isteyebilir.
Transferrin Testi Hangi Durumlarda İstenir?
Doktorunuz klinik öykünüzde kansızlık yada demir metabolizması ile ilgili diğer hastalıklardan şüphelendiğinde transferrin testi isteyebilir.
Ayrıca doktorunuz transferrin testi ile birlikte demir metabolizması hakkında bilgi veren; kan sayımı (hemogram), serum ferritin düzeyini ölçen testlerle birlikte serum demiri, total demir bağlama kapasitesi (DBK) gibi testleri de isteyebilir.
Ayrıca daha önceden teşhis edilmiş hastalığınız için verilen tedavinin etkinliğini takip etmek amacıyla da transfferin testi yaptırmanızı isteyebilir.
Transferrin Referans Değeri Kaç Olmalı?
Sağlıklı bir bireyde transferrin saturasyon yüzdesi %30-35 aralığındadır ve bu durum transferrin %30 oranında demirle bağlanmış olarak özetlenebilir. Transferrin saturasyon değerinin düşmesi demir eksikliğini, transferrin saturasyon yüksekliği ise vücutta aşırı demir birikimini ifade eder.
Hastanın yaşına ve testin yapıldığı laboratuvarda çalışılan yönteme göre küçük farklılıklar görülmekle birlikte ortalama transferrin referans değeri 6 aydan küçük bebeklerde 130 ile 275 mg/dl iken 6 aydan büyük yaş gruplarında 200 ile 360 mg/dl aralığında kabul edilebilir.
Transferrin Saturasyon Düşüklüğü Nedir?
Transferrin saturasyonu düştüğü zaman demire yeteri kadar doymadığı yani yeterli demirin bağlanamadığı, dokulara ve hücrelere yeterli demirin taşınamadığı anlaşılır. Bu durum özellikle demir eksikliğinde görülür fakat farklı etmenler de bu duruma neden olabilir.
√ Demir eksikliği anemisi
√ Gebelik
√ Östrojen ilaç kullanımı
√ Akut iltihap hastalıkları
√ Yetersiz beslenme
√ Şiddetli regl kanamaları
√ Aşırı kafein ve çay tüketimi
Kısacası demir eksikliğine neden olan faktörler transferrin saturasyonunu düşürür.
Transferrin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Transferrin saturasyonu düştüğünde yani vücuttan demir kaybı olduğunda ya da demir ihtiyacı arttığında birtakım belirtiler görülemeye başlar.
√ Odaklanma sorunu
√ El ve ayaklarda görülen uyuşukluk ve soğukluk
√ Gerginlik ve sinirlilik
√ Saç dökülmesi ve ağarması
√ Soluk cilt rengi
√ Yorgunluk ve halsizlik
√ Pika sendromu( Toprak ve buz gibi besin maddesi olmayan maddeleri yeme isteği)
√ Kalpte düzensiz atımlar
Bu belirtiler daha çok orta ya da ileri safhalarda görülmekte olup erken safhada iken fark edilmesi tedavi sonucunu olumlu etkilemektedir. Kişilerin bireysel olarak kendindeki değişiklikleri fark etmesi bu noktada önemlidir.
Düşük Transferrin Tedavisi
Transferrin saturasyonu düşük olduğunda genellikle demir eksikliği ile ortaya çıkan bir problem olduğu için öncelikle demir eksikliğine neden olan durum tespit edilir ve uygun tedavi planlanır.
Sonrasında eğer farklı bir patoloji varsa buna yönelik tedavi oluşturulur. Eğer transferrin saturasyon düşüklüğü yalnızca demir eksikliği ile ortaya çıktıysa kaybedilen demir yerine konmaya çalışılır. Bunun için ilaç tedavisi uygulanabilir.
Eğer ileri düzeyde eksiklik söz konusu ise kan transfüzyonu istenebilir.
Transferrin Saturasyon Yüksekliği Nedir?
Transferrin saturasyonu yükseldiği zaman vücutta aşırı demir birikimi olduğu akla gelir. Bu durum trasferrinin doyma noktasından çok daha fazla demir taşıdığı anlamına gelir. Transferrin saturasyon yüksekliğinde demir birikimi kaynaklı hastalıklar akla gelir.
√ Hemokramotozis
√ Kronik iltihabı hastalıklar
√ Gastrointestinal sistem maligniteleri
√ Multipl Myelom
√ Atransferrinemi
√ Kemik iliği kanseri
Gibi hastalıklarda demir birikimi olur ve transferrin saturasyonu yükselir.
Transferrin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Transferrin saturasyon oranı yükseldiğinde vücutta gözle görülür değişiklikler oluşur. Bu belirtiler kişiden kişiye değişebilir ancak genel olarak aynı semptomlardır.
√ Karın ağrısı, eklem ağrısı
√ Zayıflık, güçsüzlük
√ Kalpte çarpıntı hissi
√ Göğüs ağrıları
√ Cilt renginde kararma, grileşme
√ Cinsel performansta düşüklük ve isteksizlik
√ Vücutta meydana gelen tüy kaybı
Bu belirtiler transferrin saturasyon yüksekliğinin orta ve ileri safhalarında görülür. Bu nedenle demir birikimi tespiti sonrası hemen tedaviye başlanır.
Yüksek Transferrin Tedavisi
Tedavide öncelik, demir birikimine neden olan bir patolojinin olup olmadığının incelenmesidir. Çünkü yüksek transferrin saturasyonu demir birikimi olduğunu gösterir. Sonrasında hastalık kaynaklı bir durum varsa bu hastalığa yönelik tedavi planı uygulanır. Ancak yüksek transferrin saturasyonu yalnızca demir birikimi sebepli ortaya çıktıysa vücutta var olan fazla demir, azaltılmaya çalışılır. Bunun için ilaç tedavisi kullanılabilir. Ancak ilaç tedavisi yetersiz kaldıysa kan bağışı ile fazla demir atılmaya çalışılır.
Transferrin ve Demir Metabolizmasının İşleyişi İçindeki Görevi
Vücudumuz; proteinler, karbonhidratlar ve yağların yanı sıra vitamin ve minerallere de aynı oranda ihtiyaç duyar. Vitamin ve mineral dışardan hazır olarak besinlerle alınır. Vücudun mükemmel şekilde çalışabilmesi için her vitamin ve minerali yeterli düzeyde alması gerekir. Bu mineraller içinde, vücut için en önemli görevde çalışan mineral demir mineralidir.
Demirin vücut içinde ayrı bir metabolizması vardır. Öyle ki, demir vücutta serbest halde dolaşmaz ve elektron değişimiyle ferrik ya da ferröz hale dönüştürülerek vücutta var olur. Çünkü demir serbest halde dolaştığında vücut için zehir etkisi oluşturur.
Demirin dokulara ve organlara oksijen iletmekle sorumlu olan hemoglobin maddesinin yapısına katılması, önemli bir döngüde katkısının olduğunun ispatıdır. Hemoglobin maddesi kanda kırmızı kan hücreleri olarak tanınan alyuvarların içinde bulunur ve kana kırmızı renk verir.
Hemoglobini, dokulara ve organlara oksijen ileterek organların sağlıklı şekilde çalışabilmesi için gerekli olan yakıtın taşınmasını sağlayan bir tanker gibi düşünebiliriz. Hemoglobin içinde demir ve protein bulunur. İşte vücuda giren demir, öncelikle hemoglobinin yapısına katılarak oksijenin dolaşımına hizmet verir.
Demirin vücut içindeki görevi elbette bununla sınırlı değildir. Demir vücuda girdikten ve hemoglobinin yapısına katıldıktan sonra kalan kısmı ferritin olarak depo edilir. Ferritin, bir protein kompleksi olup karaciğerde depo edilir. İhtiyaç halinde vücuda demir salar.
Demir dengesinden sorumlu özel bir protein daha vardır ki o da hepsidindir. Hepsidin, demirin dolaşıma katılmasında düzenleyici olarak rol oynar. Besinlerle aldığımız demir bağırsaklardan emilerek kullanılır. Emilimi ise duedonum ve jejenumda ( ince bağırsak) gerçekleşir.
Demirin hücrelere alınması da özel bir sistem ile gerçekleşir. Demirin özel şoförleri diyebileceğimiz transferrin, demirin taşınmasından sorumludur. Bu yapılar, demir metabolizmasında çok önemli rollere sahiptir aynı zamanda demir kaynaklı hastalıklarda tanı için önemli bir belirteçtir.
Sıkça Sorulan Sorular
Transferrin ile demir bağlama kapasitesi testi aynı mıdır?
Transferrin testi ile demir bağlama kapasitesi testi, aynı amaçla yapılan ölçümlerdir. Yani, her iki testte de transferrinin ne kadar demirle doyduğu incelenir. Zaten klinikte genellikle iki test de aynı anda yapılmaz, bir tanesi tercih edilir. Ancak sonuçların değerlendirilmesi farklıdır. Transferrin saturasyonu yüksek olduğunda, demir bağlama kapasitesi testinin düşük çıktığı durumla eşdeğerdir.
Atransferrinemi nedir?
Atransferrinemi, kanda transferrin yokluğudur. Yani, demir içermeyen proteindir. Edinilmiş ya da doğuştan gelen bozukluk olabilir. Yapılan transferrin, ferritin gibi demir testleri ile teşhisi konulabilir. İncelenmesi gereken bir hastalıktır. Uygun tedaviyi doktor belirleyecektir.
Transferrin testi öncesi herhangi bir hazırlık gerekir mi?
Transferrin testi de diğer demir testlerinde olduğu gibi açlık gerektirebilir. Test yapılmadan 12 saat öncesinde yeme-içmenin kesilmesi istenir. Su harici herhangi bir şey tüketilmesine izin verilmez.
Ayrıca doktorunuz kullandığınız ilaçları göz önünde bulunduracak ve gerekli uyarıları yapacaktır.
Transferrin testini etkileyen faktörler var mı, varsa nelerdir?
Transferrin testi, hemolitik hastalığı olan kişilerde demir konsantrasyonunu arttırır. Çünkü kan hücrelerinde hemolize neden olur ve kan hücrelerinde bulunan hemoglobinin parçalanması ile yapısındaki demir açığa çıkar. Yakın zamanda kan transplantasyonu yapıldıysa bu da sonuçları etkileyecektir. Yine demir birikimini göstererek yanlış sonuçlara neden olabilir.
Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün..
