GLUTEN, glutenin ile gliadin denilen 2 proteinin birleşmesinden oluşmuştur.
Glutenin, glutelinler denilen protein grubuna girer. Gliadin ise prolamin grubu bir proteindir.
Glutelinler ve prolaminler bitkisel besinlerde özellikle arpa, buğday, çavdar gibi tahıllarda bulunan protein aileleridir.
Buğday proteini olan gluten, özellikle bileşiminde bulunan gliadin sayesinde hamura yapışkanlık ve esneklik kazandırır. Bu özelliğinden dolayı pek çok işlenmiş gıdanın içinde katkı maddesi olarak da kullanılır.
Son yıllarda en çok konuşulan konulardan biri glutenin sağlık açısından faydalı mı zararlı mı olduğu konusudur.
Bazı uzmanlar glutenli besinlerin tüketilmemesini önerirken bazı uzmanlar ise sağlık sorunu yaratmıyorsa tüketilmesinin faydalı olduğunu söylemektedir.
Gluteni oluşturan ana proteinlerden olan gliadin proteini sindirilmesi zor bir proteindir.
Pek çok kişi gluteni tolere edebilirken bazı kişilerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bunlardan ilki çölyak hastalığı diyebiliriz.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Yazı İçeriği
Çölyak Hastalığı bağışıklık sisteminin glutene karşı immün tepki vermesi sonucu oluşur. Glutene tepki olarak antikor geliştiren bağışıklık sistemi ince bağırsak çeperine zarar verir ve bunun sonucunda vücut için gerekli olan vitamin, mineral, protein, karbonhidrat gibi yapıcı besinlerin bağırsaktan emilimi azalır.
Genetik olarak yatkınlık gösteren bireylerde görülen ve glutene karşı kalıcı intolerans ile karakterize bir hastalıktır.
Çölyak, yetişkinlik ve yaşlılık dönemi dahil olmak üzere, her yaşta ortaya çıkabilecek bir hastalıktır.
Çocuklarda 1 yaşından sonra beslenmeye başlamasıyla belirtiler görülmeye başlar. Bulantı, kusma, ishal, iştah kaybı belirtiler arasındadır.
Herhangi bir tedavi yöntemi olmamakla birlikte beslenmeyle glüten alınmaması bağırsakların korunması sağlanır.
Diyete dikkat etmemek çölyak hastalarında pek çok farklı sağlık problemi ortaya çıkarabilir. Bunlara örnek olarak; gelişim geriliği, infertilite, kemik erimesi ve psikolojik sorunlar verilebilir.
Çölyak hastalığının tanısı için Seroloji testine başvurulur. Ayrıca bağırsak duvarının incelenmesi için biyopsi yapılır.
Şimdiye kadar alınan veriler çölyak hastalığının dünyada 100 kişiden 1inde görüldüğünü düşündürmektedir.
Çölyak Dışında Gluten Duyarlılığı İle İlgili Sağlık Sorunları Nelerdir?
Gluten İntoleransı (Çölyak Dışı Gluten Duyarlılığı)
Çölyak hastalığı veya buğday alerjisi testi negatif olan ancak hissedilen olumsuz semptompları olan bireylerin yaşadığı sağlık sorunudur.
Bu gibi hastaların diyetlerinden gluten çıkarıldığında semptomların azaldığı hatta hissedilmediği görülmektedir.
Buğday Alerjisi
Buğday alerjisi gluten proteinine değil, buğdayın kendisine karşı duyarlılık ile karakterize bir sağlık sorunudur. Bu nedenle, buğday alerjisi olan bireylerin diyetlerinden buğdayı tamamen uzaklaştırması gerekir. Ancak buğday dışındaki arpa veya çavdar gibi kaynaklardan gelen gluten türlerini tüketebilirler.
Huzursuz Bağırsak Sendromu
İrritabl Bağırsak Sendromu olarak da bilinen Huzursuz bağırsak sendromun da bireyler glutene karşı ciddi hassasiyet gösterir.
Bu bireylerin gluteni diyetlerinden çıkardığı durumlarda belirtilerinin azaldığı, gluten tüketimine devam edilmesi halinde belirtilerin şiddetinin artabildiği de gözlemlenmiştir.
Belirtileri, şiddetli karın ağrısı, kramp oluşması, gaz ve şişkinlik, İshal olarak özetlenebilir.
Tedavi yöntemi ise tamamen glutenin diyetten çıkarılmasıdır.
Yaşam tarzı değiştirilmesi ve tüketilen besinlere dikkat edilirse bu hastalık kontrol altına alınabilmektedir. Ancak kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır.
Gluten İntoleransı Olup Olmadığı Nasıl Belirlenir?
Kesin bir tanı koyma yöntemi henüz bulunmamaktadır.
Doktorunuz klinik hikayenizde belirtilerin birkaçı ya da daha fazlası olduğunu düşünürse glutene karşı bir hassasiyetinizin olduğunu belirtebilir.
Öncelikle belirli süreler ile yapılan glutensiz diyetlerin sonucu gözlenir.
Şikayetler devam ederse kanda çölyak hastalığı için seroloji testi yapılabilir ve devamında genetik materyal aranabilir.
Sonuç negatif ise çölyak dışı olan bir gluten hassasiyeti olabilmektedir.
Çölyak testine ek olarak alerji testi de yapılabilir.
Önemli Not: Makale teşhis, tedavi amaçlı değildir. Bilgilendirme amaçlıdır.
