ALP( Alkalen Fosfataz) Testi

ALP (Alkalen Fosfataz) Nedir?

ALP olarak da bilinen alkalen fosfataz; insanın vücut dokularında yer alan doğal protein yapıda bir enzimdir.

Serumdaki alkalen fosfataz 4 farklı yapısal genotipten oluşur:

√ Karaciğer-kemik-böbrek tipi

√ Bağırsak tipi

√ Plasental tip

√ Mikrop hücrelerinden varyant.

ALP vücutta yer alan proteinlerin parçalanmasında görev alır. Bununla birlikte küçük molekülleri birleştirerek büyük moleküller oluşmasını sağlar.

Yetişkin bireylerde başta karaciğer, kemik olmak üzere bağırsak, böbrek, gibi organlarda sentezlenirken hamile kadınlarda ALP plasentada sentezlenir.

Alkalen Fosfatazın Normal Değeri Nedir?

Serum Alkalen fosfataz (ALP) seviyesi kan testi ile saptanır. Normal değer aralığı laboratuvarda uygulanan metoda bağlı olarak ta farklılık gösterebileceği gibi ortalama değerler aşağıda verilmiştir.

Erkek

Prematüre: 105-500 U/L

1 gün-1 ay: 100-380 U/L

2 ay- 1 yaş: 100-450 U/L

1-11 yaş: 100-350 U/L

12-15 yaş: 75-400 U/L

16-20 yaş: 25-160 U/L

yetişkin: 30-130 U/L

Kadın

Prematüre: 105-500 U/L

1 gün-1 ay: 100-380 U/L

2 ay- 1 yaş: 100-450 U/L

1-11 yaş: 100-350 U/L

12-15 yaş: 75-235 U/L

16-20 yaş: 25-98 U/L

yetişkin: 25-120 U/L

ALP’nin normal değeri yaşla birlikte değişebilir. Büyüme çağındaki çocuklarda bu değer aralığı daha yüksekken, ileri yaşlarda kemik metabolizması yavaşladığı için ALP değer aralığı düşer. Gebelik döneminde de bu değer aralığı değişkenlik gösterir. Tüm bu sebeplerle birlikte ALP değerlerinde bir değişiklik söz konusu olduğunda mutlaka bir uzman doktora başvurulmalıdır.

Alkalen Fosfataz (ALP) ve Karaciğer İlişkisi

ALP testi karaciğer fonksiyon testleri yada karaciğer paneli olarak tanımladığımız testlerin  bir parametresi olarak da yapılır.

Eğer sarılık, bulantı, kusma ve karın ağrısı gibi rahatsızlıklarınız varsa karaciğer ya da safra kesenizde bir sorun olduğu düşünülebilir. Böyle bir durumda ALP değerleri önemlidir. Özellikle; hepatit, siroz, kolesistit gibi hastalıklarında ve safra kanalları sorunlarında alkalen fosfataz (ALP) yüksekliği karaciğer ile bağlantılıdır.

Hepatit: Karaciğerde herhangi bir nedenle meydana gelen iltihap durumudur.

Siroz: Karaciğerde doku ölümü gerçekleşmesi ile birlikte gelişen hastalık tablosudur.

Kolesistit: Safra kesesinin inflamasyonudur.

Alkalen Fosfataz (ALP) Ve Kemik İlişkisi

ALP düzeyi kemik aktivitesi ile bağlantılı şekilde patolojik olarak yüksek ölçülebildiği gibi çocuk ve ergenlerde de normal olarak kemik gelişimi devam ettiğinden ALP düzeyi yüksek seviyelerde gözlenebilir. Alkalen fosfataz değerlerinin uygun şekilde yorumlanması için pediatrik referans değerleri kullanılmalıdır.

Alkalen Fosfataz (ALP) testinin sonucu ile kemiklerle ilişkili olan; raşitizm, osteomalasi, paget rahatsızlığı sorunlarında teşhis konabilir.

Raşitizm: D vitamini, kalsiyum veya fosfat eksikliğinde ortaya çıkan bir kemik hastalığıdır.

Osteomalasi: D vitamini eksikliğinde ya da D vitaminin parçalanamadığı durumlarda ortaya çıkan kemik hastalığıdır.

Paget rahatsızlığı: Kemik parçalanması ve sonrasında tekrardan büyümesi ile ilgili sorunlarla ilişkili kemik hastalığıdır.

ALP Testi için Hangi Numune Kullanılır?

Herhangi bir kol damarında steril iğne yardımıyla ALP testi için kan örneği alınır.

ALP Testi İçin Herhangi Bir Hazırlığa Gerek Var Mıdır?

Alkalen fosfataz testi için özel bir hazırlığa gerek yoktur. Ancak ALP testine eşlik eden bazı testler hekiminiz tarafından istenebilir bu yüzden test yaptırmadan önce birkaç saat bir şey yememeli veya içmemelidir.

ALP Yüksekliği Ne Anama Gelir?

ALP değerinin yüksek olması karaciğer, böbrek, kemikler, bağırsaklar ve hamilelerde plasenta gibi ALP üreten organların herhangi birinde bir sorun olduğuna işaret eder.

ALP Yüksekliğinin Nedenleri Nedir?

• Tütün ve sigara tüketimi
• Ciddi enfeksiyonlar
• Bağırsaklarda iltihaplanma
• Eklem iltihapları
• Kemik kanseri, kemiklerde yumuşama, kırılma, metastaz
• Karaciğer hastalıkları
• Paratiroid bezi hastalıkları
• Böbrek yetmezliği
• Aşırı miktarda doğum kontrol haplarını kullanmak
• Gebelik
• Aşırı alkol tüketimi
• Safra kanalında tıkanma
• Yeterli safra üretilmemesi
• Kontrolsüz diyabet hastalığı

ALP Yüksekliği Belirtileri

• Sarılık
• Halsizlik ve yorgunluk
• Bulantı, kusma, karın ağrısı
• Kabızlık
• Hazımsızlık
• Omurga, pelvis ve bacaklarda ağrı
• Diş yapısında bozukluklar
• Kas güçsüzlüğü
• Kafatasının gövdeden büyük olması
• Çarpık ya da eğri bacaklar
• Kalınlaşmış el ve ayak bilekleri

Alkalen Fosfataz (ALP) Değeri Kimlerde Yüksek Çıkar?

• Hızlı kemik büyümesi nedeniyle çocuklarda ve ergenlerde,
• Doğumu yaklaşan gebeliklerde
• Kemik hastalarında
• Viral hepatit vakalarında
• Bilier obstrüksiyon durumlarında
• Bilier atrezi vakalarında
• Kemik tümörü vakalarında
• Siroz hastalıklarında
• Kalp yetmezliği yaşayan hastalarda ALP değeri yüksek çıkar.

ALP Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Alkalen fosfataz değerlerindeki artış tek başına bir hastalık tanısı konması için yeterli olmaz. ALP yüksekliği her ne kadar bazı hastalıkların teşhisinde önemli bir nokta olsa da ALP yüksekliğinin asıl sebebi doktorunuz tarafından çeşitli incelemeler ile ortaya konur. Bu yüzden doktor tarafından ayrıntılı hastalık öyküsü alınmalı ve detaylı fizik muayenesi yapılmalıdır.

Tüm bu incelemeler altında, ALP yüksekliğine yol açan altta yatan sebep tespit edilir ve bu hastalığa uygun tedaviye başvurulur.

ALP Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

ALP düşüklüğü, ALP yüksekliğinin aksine herhangi bir sorun olarak değerlendirilmez. Uygun olmayan diyet ve besin değeri düşük yiyecekler B6 vitamini, folik asit, C vitamini, fosfor ve çinko yetersizliği alkalen fosfataz düşüklüğüne neden olabilir.

Kısacası alkalen fosfataz değerlerinin normalin altında olmasının hiçbir anlamı ve zararı yoktur.

ALP Düşüklüğünün Nedenleri Nelerdir?

• Kansızlık
• Yetersiz ve dengeli beslenme
• Tiroid hormonu yetersizliği
• Fosfat değerinin düşüklüğü
• B12, çinko, magnezyum eksikliği
• Beslenme bozuklukları
• Çölyak hastalığı
• Skorbüt hastalığı (C vitamini eksikliğine bağlı)
• D ve B vitaminin fazla alınması
• Persiniyoz anemi
• Menapoz tedavilerinde yapılan östrojen tedavileri

ALP Düşüklüğünün Belirtileri

• Halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi, baş ağrısı
• Düşük veya yüksek tansiyon, kulaklarda çınlama
• Soğuk eller ve ayaklar
• Midede meydana gelen bulantı
• Kusma
• Karında ağrı ve şişlik
• Sarılık
• Kas zayıflığı
• Yaşa bağlı olarak kilo azlığı

Karaciğer Bozukluklarını Değerlendirmek İçin Başka Hangi Testler Yapılmaktadır?

Yaygın olarak karaciğerde yer alan enzimleri kullanan karaciğer testleri ALT (alanin aminotransferaz) ve AST (aspartat aminotransferaz) ve bilirubin kullanılır.

 

Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı bir yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.