Kanda bilirubin yükselmesi halk arasında sarılık olarak bilinir. Tıpta; ikter yada ikterus olarak isimlendirilir.
Bilirubin Testi hakkında bilgi yada randevu almak isterseniz bizi arayabilirsiniz
Kırmızı kan hücrelerinin yıkımı ile açığa çıkan bilirubin, safra sıvısının büyük kısmını oluşturur.
Eritrositlerin parçalanması sonucu ortaya çıkan hemoglobin, başlıca karaciğer, dalak ve kemik iliği olmak üzere retiküloendoteliyal (RES) sistemi oluşturan organlarda yıkılır. Yıkılan hemoglobinin hem kısmından da bilirubin oluşur.
Eritrositlerin yıkım ürünü olan bilirubin dışında kandaki diğer bilirubin kaynaklarına örnek olarak kemik iliğinde gerçekleşen hemoglobin sentezi ile oluşan hemoglobin, hemoglobin yapısına katılmamış hemler ve karaciğerde yıkılan bazı proteinlerden salınan bilirubin verilebilir.
Bilirubin karaciğer tarafından işlem gördükten sonra safraya katılır. Safra sıvısı ile birlikte bağırsağa ulaşan bilirubin bağırsak mikrobiyotası tarafından parçalanır ve gaita(dışkı) ile vücuttan atılır.
Bilirubin Testi Nedir?
Yazı İçeriği
Alyuvarların parçalanması ile meydana gelen bilirubin, sarı- kehribar renginde bir maddedir. Normalde karaciğerde bulunur ancak karaciğer hasarlarında kana veya idrara karışabilir. Vücut içinde herhangi bir işlevi yoktur.
Kanda bilirubin yükselmesi halk arasında sarılık olarak bilinir. Tıpta; ikter yada ikterus olarak isimlendirilir.
Bilirubin kanda belli bir seviyede mevcuttur ve bu seviyenin düşüklük ya da yüksekliğinde bu değişime sebep olabilecek sağlık sorunları incelenmelidir. Kanda bulunan bilirubin seviyesi laboratuvarlarda biyokimyasal yöntemlerle ölçülebilir.
Bilirubin Testi Neden Yapılır?
Karaciğer hasarı, karaciğer hastalığı, safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesi, hemolitik anemi, yenidoğan fizyolojik sarılığı, veya karaciğerle ilişkili metabolik hastalıklarda direk bilirubin seviyesinde artış görülebileceğinden genellikle diğer karaciğer fonksiyon testleri ile birlikte bu test istenir.
Özellikle karaciğer ile ilgili rahatsızlıklarda bilirubin testi istenir.
İnsanlarda kandaki bilirubin 3 farklı yapıda bulunabilir.
Total bilirubin, indirekt bilirubin ve direkt bilirubin olmak üzere üç çeşit bilirubin testi vardır.
İndirekt Bilirubin (Ankonjuge Bilirubin) Testi
Hemoglobinin hem kısmının yıkılmasıyla ilk oluşan bilirubin, indirekt bilirubin (ankonjuge bilirubin) olarak bilinir.
İndirekt bilirubin suda çözünmez, idrara geçmez ve safra ile atılmaz ancak indirekt bilirubin hücre zarlarından kolaylıkla geçebildiği için dokulara ulaşabilir.
Bu özelliği ile özellikle bebeklerin kan plazmasında indirekt bilirubin oranı %20-25 mg’dan yüksek olduğunda santral sinir sistemine geçebilir ve kern-ikterus denen nöropatik tabloya neden olabilir.
Kernikterus yada diğer ismiyle bilirubin ensefalopatisi nedir?
Kandaki bilirubin seviyesinin çok fazla yükselmesi güçlü ve uzun süreli yenidoğan sarılığı tablosu meydana getiririr. Kernikterus denilen bu klinik tabloda yüksek seviyelerdeki bilirubin kan-beyin bariyerini geçerek beyin ve santral sinir sisteminde birikir ve kalıcı zarar verebilen durumlara sebep olabilir.
Erişkinler ise gelişmiş karaciğerleri sayesinde bilirubin yüksekliğini bebeklere göre daha iyi tolere edebilirler.
Direkt Bilirubin (konjuge bilirubin) Testi
İndirekt bilirubinin karaciğerde glukuronik asitle konjugasyonu veya çok az oranda sülfatlanmasıyla direkt bilirubin (konjuge bilirubin) oluşur.
Direkt bilirubin suda çözünür ve safra ile atılır. Direkt bilirubin sağlıklı insanların kanında çok az bulunur. Bilirubinin safra ile atılımının engellendiği durumlarda kanda bilirubin seviyesi artabilir ki kandaki düzeyi %1,5 mg’ı aştığında idrarda da saptanır.
Hepatositlerde oluşan konjuge bilirubin (direkt bilirubin), hücrelerden safra kanalına ve safra kanalından da safra ile birlikte bağırsağa gönderilir.
Total Bilirubin Testi
Total bilirubin seviyesi, kan dolaşımındaki direk indirek ve diğer kaynaklardan gelen bilirubinin toplamını veren değerdir.
Bilirubin Normal Değerleri Nelerdir?
Genel sağlık durumuna ve yaşa göre değişkenlik göstermekle birlikte normal bilirubin değerleri;
Direkt bilirubin seviyesi, 0-0.2 mg/dL
Total bilirubin seviyesi,0.2-1.25mg/dL şeklindedir.
Bilirubin Yüksekliği Neden Olur?
Total bilirubin seviyesinin 1.25 mg/dL üzerinde olması bilirubin yüksekliğine işaret eder. Tıpta, hiperbilirubinomi olarak karşımıza çıkan bilirubin yüksekliği ciddi problemlere işaret ediyor olabilir. Kan bilirubin düzeylerinin yüksek olmasına sebep olabilecek sorunlar;
Safra taşı: Yüksek bilirubin seviyesine bağlı olarak gelişen safra taşları safra kesesinden sindirim kanallarına doğru geçen maddelerin geçişlerini engelleyebilir. Bu durumda vücuttan atılması gereken maddeler vücutta tutulur.
Hemolitik anemi: Alyuvarların olması gerektiği seyirde yıkılmayıp çok seri parçalanmasını ifade eden hastalıktır. Alyuvarların artışına bağlı olarak daha fazla bilirubin üretilir ve bilirubin yüksekliği açığa çıkar.
Hepatit: Karaciğerin viral enfeksiyonu olarak tanımlanan hepatit, karaciğer normal işlevini bozar. Buna bağlı olarak bilirubin yüksekliği meydana gelir.
Gilbert Sendromu: genetik bir hastalık olan gilbert sendromu, karaciğerde bilirubinin işlenmesini engeller. Karaciğerde yeterli şekilde işlem görmeyen bilirubin kana karışır ve bilirubin yüksekliği görülür.
Safra yolu iltihabı: Safra yollarında gelişen iltihap, bilirubinin atılmasını engelleyip kana karışmasına neden olabilir. Çünkü bu iltihaplar bilirubinin geçişine mani olarak vücuttan atılmasına izin vermez. Bu durumda hiperbilirunomi gerçekleşir.
Bilirubin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Bilirubin yüksekliğinde vücutta birtakım semptomlar gelişir. Bu semptomlar;
√ Karında şişkinlik, karın ağrısı
√ Bulantı ve kusma
√ Baş dönmesi
√ İdrar renginde koyulaşma
√ Göğüs ağrısı
√ Halsizlik ve güçsüzlük
√ Gözlerde ve ciltte gelişen sararma
gibi belirtiler olarak sıralanabilir. Bilirubin yüksekliği tedavisi için nedene bağlı bir tedavi planı gerekir.
Bilirubin Düşüklüğü Neden Olur?
Total bilirubin seviyesinin 0’dan düşük olması bilirubin düşüklüğünü gösterir. Bilirubin testi için kan vermeden önce alabileceğiniz bazı maddeler bilirubin seviyesinin düşük ölçülmesine sebep olabilir. Örneğin:
Aşırı kafein tüketimi, çay ve kahve gibi ürünlerin tüketimi
Birtakım ilaç kullanımı ( fenobarbital ve teofilin bileşenli ilaç grupları) gibi.
Ayrıca bazı uzmanlar C vitamini eksikliğinin de bilirubin seviyelerinin düşük ölçülmesine sebep olabileceğini düşünmektedir.
Genel kanı bilirubin düşüklüğünün takip edilmesi gereken bir durum olmadığı yönündedir. Ciddi bir probleme neden olmaz. Beslenmeye dikkat edilerek tedavi edilebilir.
Bilirubin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Bilirubin düşüklüğü yaşam standartlarını etkileyecek bir semptom göstermeyebilir. Ancak herhangi bir farklı amaçla yapılan kan testinde görülebilir. Bu duruma ilişkin yapılması gereken bir müdahele söz konusu olduğunda doktor bilgilendirme yapacaktır.
Bilirubin Testi İçin Hangi Numune Kullanılır?
Bilirubin, kan testi ile incelenebilir. Aynı zamanda idrar testinde de bilirubin görülebilir.
Test Sonucu Ne Anlama Gelir?
Test sonucunda indirekt bilirubin, bilirubinin ilk hali yani kırmızı kan hücreleri tarafından parçalandığı andaki halidir ve direkt bilirubin ise karaciğer tarafından işlem görmüş bilirubini ifade eder. Erkek bireylerde bilirubin değerleri kadınlara göre daha fazla olabilir. Aynı şekilde Afrika kökenli ırklarda da bilirubin yüksek gözlenir.
Sıkça Sorulan Sorular
Yenidoğan sarılığı bilirubin kaynaklı mıdır?
Evet. Yenidoğan bebeklerde sıkça karşılaşılan sarılık, bilirubin yükselmesi ile karakterizedir ve birlikte değerlendirilir.
Bilirubin testi için ön hazırlık gerekli midir?
Bilirubin, normal kan testi ile incelenir. Dolayısıyla hekiminiz belirtmediği sürece herhangi bir hazırlık yapmanıza gerek yoktur.
Gebelikte bilirubin yüksekliği normal midir?
Sağlıklı bir gebelikte bilirubin seviyesinde yükselme söz konusu değildir. Dolayısıyla anne adayında bilirubin yüksekliği gözlenirse incelenmelidir.
Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.
