Ferritin Testi Nedir?
Yazı İçeriği
Ferritin testi ya da serum ferritin seviyesi, kandaki ferritin değerini ölçmeye yarayan bir testtir. Ferritin testi, doktorunuzun vücudunuzun ne kadar demir depolandığını anlamasına yardımcı olan biyokimyasal bir testtir.
Ferritin, ihtiyaç duyulacağı zamana kadar demirin depolanmasını sağlayan başlıca depo proteinidir
Demir eksikliği anemisinden, diğer bazı anemilerden, talesemiden ya da demir zehirlenmesinden şüphelenildiğinde doktorunuz bu testi isteyebilir.
Ferritin vücut içinde belli bir değer aralığında bulunur. Bu değer aralığının altında ya da üstünde olması yani ferritin düşüklüğü ya da yüksekliği insan sağlığı için önemlidir.
Serum ferritin seviyesinin normal değer aralığında olması her zaman demir metabolizmasının sağlıklı işlediğini gösteriyor olmayabilir. Bazı durumlarda, örneğin karaciğer hastalıklarında ferritin düzeyi normal sınırlar içerisinde olmasına rağmen demir eksikliği olmadığı anlamına gelmeyebilir. Bu nedenle ferritin testi ile birlikte total demir bağlama kapasitesi, serum demir değeri, transferrin gibi testler de istenebilir.
Ferritin Normal Değeri Nedir?
Ferritin seviyesi yaş grubuna ve cinsiyete göre farklı normal değer aralıklarında bulunur. Ayrıca testin yapıldığı laboratuvarda uygulanan yönteme göre de farklılıklar gösterebilir. Burada ortalama aralık olarak;
Kadınlar için 14-150 ng/mL
Erkekler için 15-200 ng/mL
olarak genelleme yapacağız.
Ferritin Testi İçin Hangi Numune Kullanılır?
Bu test, küçük bir kan örneği alınarak yapılır. Bu test için gerekli numune doktorunuzun önerisine göre aç yada tok olarak alınır.
Ferritin Nedir?
Vücumuzun ihtiyaç duyacağı zamana kadar demirin depolanmasını sağlayan başlıca depo proteinidir.
Başta karaciğer, retiküloendotelyal sistem makrofajları ve bağırsak olmak üzere tüm dokularda bulunur.
Demir, vücutta aşırı miktarda bulunursa toksik etki yaparak DNA üzerinde ciddi kalıtsal mutasyonlara ve hastalıklara neden olabilir. Bu sebeple demirin başta ferritin olarak depo edilmesi ve sonrasında gerekli olan yere taşınması gerekmektedir.
Tüm demir metabolizmasının işleyişi çok sıkı kontrol altındadır.
Ferritin Düşüklüğü Nedir?
Ferritinin kadınlarda 14 ng/mL , erkeklerde 15 ng/mL’nin altında değer alması düşüklüğünü gösterir. Belirgin bir düşüş olması kesinlikle incelenmesi gereken bir durumdur.
Ferritin düşüklüğü demir eksikliğine işaret eder. Vücutta demir azaldıkça depodan demir kullanımı artar. Beslenme ile yeterli demir alınamadıysa, vücutta ciddi demir kaybı olduysa( kanama ile, adet kanaması ya da diğer ) ya da vücudun demire olan ihtiyacı arttıysa( gebelik, emzirme dönemi gibi) demir düşüklüğüne bağlı olarak ferritinde de düşüklük görülür. Ferritin düşüklüğünün nedenleri ise;
√ Demir eksikliği anemisi
√ Sık sık doğum yapmak ya da kürtaj yapmak
√ Mide ve bağırsak kanamaları
√ Şiddetli regl kanamaları
√ Çölyak hastalığı
√ Demir emilimini bozan çay, kahve gibi besinleri çok tüketmek
√ Az pişmiş et tüketmek ya da işlenmiş et ürünlerini tüketmek
Bahsettiğimiz bu etkenler, vücutta demir eksikliğine neden olarak ferritin seviyesinde de düşüklüğe neden olur.
Ferritin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Ferritin düşüklüğü, demir düşmesine bağlı olarak görüldüğü için demir eksikliği belirtileri ferritin düşüklüğünün belirtileri olarak da sayılabilir. Bu belirtiler, vücudun oksijen döngüsündeki bozukluk nedeniyle görülür. Çünkü demir, oksijen döngüsünden sorumludur. Demir eksikliği oksijen döngüsünü sekteye uğratır ve vücut bunun sinyallerini verir.
√ Uyuşukluk hissi
√ İştahsızlık
√ Baş dönmesi ve baş ağrısı
√ Unutkanlık ve konsantre bozukluğu
√ Saç dökülmesi
√ Tırnak kırılganlığı
√ Tırnaklarda beyaz çizgi oluşumu
√ Üşüme
√ Cilt kuruluğu ve solukluğu
√ Toprak ve kireç gibi besin maddesi olmayan şeyleri yeme isteği
√ Anksiyete
Bu belirtiler her hastada aynı şekilde görülmeyebilir ya da birden fazlası aynı anda görülebilir. Kişinin bireysel olarak kendini takip etmesi bu bağlamda önemlidir.
Ferritin Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Yapılır?
Ferritin düşüklüğü kesin olarak saptandığında öncelikle nedeni araştırılır. Şayet bir kanamaya bağlı olarak ortaya çıktıysa kanamanın kontrol altına alınması gerekir. Kronik hastalıklara ya da diğer patolojilere bağlı olarak ferritin düşüklüğü varsa bu hastalıkların tedavisi başlanır.
Ancak ferritin düşüklüğü herhangi bir hastalıktan bağımsız oluşmuşsa, demir takviyesi ile tedavi edilir. Demir takviyesi, oral ya da parenteral yolla olabilir. Demir takviyesi ile birlikte kişinin diyetinde de birtakım değişiklikler yapılır. Yumurta, balık, pekmez, fındık, fıstık gibi besinlerin tüketilmesi önerilir. C vitamini ve B12 vitaminin yeterli miktarda alındığına emin olmak da ferritin düşüklüğü tedavisi için önemlidir.
Ferritin Yüksekliği Nedir?
Ferritin yüksekliği, vücutta olması gerekenden daha fazla demir depo edildiğini işaret eder. Ferritinin kadınlarda 150, erkeklerde 200 ng/mL’den fazla olması ferritin yüksekliği demektir. Özellikle ciddi bir yükseliş söz konusu ise son derece önemlidir ve hemen müdahele edilmesi gerekir.
Vücutta demir emilimini etkileyerek ya da demir tüketimini hızlandırarak ferritin yüksekliğine neden olan durumlar:
√ Hemakrotozis hastalığı
√ Aşırı alkol tüketimi
√ Tip 2 diyabet
√ Hipertiroidi
√ Lösemi
√ Hepatit C
Ferritin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Ferritin yüksekliği, birtakım semptomlarla kendini belli eder. Ferritin yüksekliği belirtileri, düşüklüğüne nazaran hastada daha hızlı görülebilir:
√ Karın ağrısı
√ Göğüs ağrısı
√ Eklem ağrısı
√ Zayıflık
√ Yorgunluk
√ Cinsel istek kaybı
√ Koyu cilt rengi
Bu belirtiler görülüyorsa ferritin yüksekliği var olabilir. Ancak kesin teşhis için ferritin testi yaptırmak gerekir.
Ferritin Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?
Ferritin yüksekliği tedavisi için öncelikle bu duruma neden olan kaynak tespit edilir. Eğer bir patoloji söz konusu ise buna yönelik tedavi planı hazırlanır.
Ferritin seviyesinin yüksekliği herhangi bir hastalık kaynaklı değilse, vücutta artmış demir miktarı azaltılmaya çalışılır. Bunun için ilaç tedavisi uygulanabilir ancak bazı durumlarda ilaca başlamadan yalnızca diyetle de ferritin, normal seviyeye düşürebilir. Çay, kahve, kalsiyum açısından zengin besinler, çinko ve magnezyum tüketilmesi önerilir. Kan bağışında bulunmak da ferritin yüksekliğinde tedavi olarak kullanılabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hemakrotozis nedir?
Hemakrotozis vücutta aşırı demir birikmesi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Aşırı demir birikmesine bağlı olarak daha fazla demir depo edilir ve ferritin değeri de yükselir. Ferritin yüksekliğinde ilk akla gelen rahatsızlıktır. Belirtileri ferritin yüksekliği belirtileri gibidir. Tedavisi ise demir miktarını azaltmaya yöneliktir. Tedavi süresi doktor tarafından belirlenir.
Ferritin her zaman demir ile mi ilişkilidir?
Ferritin, demirin depo formu olduğu için demirle ilişkilidir. Bazen demir normal bir seviyede çıkmasına rağmen ferritin değeri düşük çıkabilir. Bunun nedeni vücutta demir azaldıkça ferritinin eksik demiri temin ederek o açığı kapatmasıdır. Bu durumda demir açığı kapanır ancak bu kez ferritin de açık başlar. Bu durum demir eksikliği anemisinde görülür. Dolayısıyla ferritin ile demir birbirleri ile doğrudan ilişkilidir.
Ferritin seviyemi normal değerde tutmak için ne yapmalıyım?
En önemlisi, beslenmeye dikkat etmektir. Aşırı demir yüklemesinden ya da tam tersi demir kaybına neden olacak besinlerden kaçınmak gerekir. Yeterli miktarda demir alımına özen gösterildiği taktirde otomatik olarak ferritin seviyenizi de sağlıklı değerinde korumuş olacaksınız.
Demir Mineralinin İnsan Sağlığına Etkileri Nelerdir?
Demir, gıdalarla aldığımız vücut için hayati bir mineraldir . Kan yapımı için demir olmazsa olmazdır. Dokular ve organlar, ancak oksijen varlığında çalışabilir. Dokulara ve organlara oksijen iletimini sağlayan yapı, kanda eritrositler olarak isimlendirdiğimiz kırmızı kan hücrelerinin içinde yer alan hemoglobin maddesidir. Hemoglobin, demirden ve proteinden oluşan bir yapıya sahiptir. Alınan demir, hemoglobinin yapısına katılır.
Dolayısıyla demir, oksijen döngüsünde etkin bir role sahiptir. Vücutta yeterli demir bulunmazsa oksijen döngüsünde aksaklık meydana gelir ve organlar, dokular oksijensiz kalır. Bu durum, sağlıklı çalışmalarını engeller. Organların işleyişinin bozulması zaman içinde organizmaya etki eder ve bu durum çok ilerlerse ölümcül olabilir.
Demir ince bağırsakta emilir ve kana karışır. Kana karıştıktan sonra hemoglobinin dolayısıyla da eritrositlerin yapısına katılır. Ancak vücuda alınan demirin tamamı burada kullanılmaz. Bir kısmı, ferritin proteini tarafndan gerektiğinde kullanılmak üzere depo edilir.
Ferritin, demiri depo eden ve vücut demire ihtiyaç duyduğunda depodan temin eden bir proteindir. Ferritin esas olarak hücrelerde bulunur, kan dolaşımında çok az miktardadır.
Demirin hücrelere ve dokulara taşınmasını sağlayan protein ise transferrindir. Transferrin, demirin özel şoförleridir denilebilir. Demirin vücut içindeki metabolizması bu şekilde işler.
Hepsidin esas olarak karaciğerden sentezlenen, dolaşımda bulunan idrarla atılan bir peptid hormon olup sistemik demir dengesinin ana düzenleyicisidir. Hepsidin eksikliği olduğunda da ağır demir birikimi olur. Hepcidin bu düzenlemeyi demirin kullanımını ve depolanmasını koordine ederek, demirin plazmaya çıkışını engelleyerek yapar. Hepsidin ince barsaktan demir emilimini azaltır. Eritropoetik aktivite artışı, hipoksi, organizma demir depolarının azalması durumlarında hepatik hepsidin sentezi azalır. Organizmaya demir yüklenmesi, inflamasyon ise hepsidin sentezini artırır. Yani hepsidinin fazla salgılanması demir eksikliğine, az salgılanması ise demir birikimine ve toksisiteye neden olur.
Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün..
