Karbamazepin Testi

Niçin Test Yaptırılır?

Karbamazepin epilepsi ve nöropatik ağrı tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Karbamazepin testi ise kandaki karbamazepin konsantrasyonunu belirlemek ve tedavi edici ilaç düzeyini sürdürmek için yapılır.

Test Ne Zaman Yaptırılır?

Alınan ilaç düzeyini takip etmek ve hekimin doz ayarlamasına destek bilgi vermek için düzenli aralıklarla yapılır.

Test İçin Numune Nedir?

Karbamazepin testi için gerekli numune koldaki herhangi bir damardan alınan kan örneğidir.

Test Yaptırmadan Önce Ne Yapılması Gerekir?

Klinisyen tarafından aksi belirtilmediği sürece test için gerekli olan kan örneği Karbamazepin düzeyinin en düşük olduğu bir sonraki dozdan hemen öncesi olmalıdır.

Karbamazepin İle Test Edilen Şey Nedir?

Test ile kandaki karbamazepin miktarı ölçülür. İlaç düzeyinin takibinde kullanılır. İlacın kullanılma amacı kasılma nöbetlerini tedavi etmektir. Bipolar hastalığı olan kişilerin duygu durum  düzensizliklerinin tedavi edilmesinde kullanılır.

Bu ilaç tek başına ya da epilepsi için kullanılan diğer ilaçlarla birlikte kullanılır. Hastalığı tümüyle tedavi etmez. Kişinin hastalanma sıklığını azaltmayı ve hastalandığında da daha kısa sürede iyileşmesini sağlar.

Epilepsi gibi kasılma nöbetleri olan hastalıklar beynin elektriksel uyarılarını iletme ve sinir aktivitesini düzenleme yetilerini olumsuz etkiler.

Hastanın bilinç durumu, görme, koklama ve tat alma duyularında değişiklik meydana gelebilir ve hasta kasılmalar geçirebilir. Nöbetler esnasında akut ya da kronik bozukluklar da eşlik edebilir. Nöbetler tek bir ataktan oluşabilir. Ara sıra meydana gelen veya yinelenen ataklar da olabilir.

Karbamazepin tekrar eden nöbetlerin engellenmesine yardımcı olması için kullanılan bir ilaçtır.

Karbamazepin bipolar bozukluğu olan kişiler için de kullanılır. Bipolar bozukluk günler, haftalar, aylar veya yıllar sürebilen zihinsel bir bozukluktur.

Depresyon ve mani döngüleriyle tanımlanır. Depresif bir atak geçiren bir hasta üzgün, çaresiz ve değersiz hissedebilir ve intihar düşüncesine sahip olabilir. Bir mani atak geçiren hasta ise aşırı neşeli, huzursuz olabilir. Bu hastaların yargılama yetileri bozulabilir ve riskli davranışlara girişebilir.

İlacın kanda kararlı durum düzeyine ulaşıncaya kadar karbamazepin dozajları dikkatli bir şekilde ayarlanması gerekir. İlacın kararlı duruma ulaşma miktarı zamana bağlı olarak veya kişiden kişiye değişebilir.

Karbamazepin ilacının dar bir tedavi edici doz aralığı olduğu için ilaç düzeyinin takip edilmesi gerekmektedir. Düzey çok düşük olduğunda nöbet, mani ya da ağrı tekrar edebilir.

Düzey çok yüksek olduğunda ise hasta toksik yan etkilerde artış meydana gelebilir. İlaç dengesini kurmak bazı durumlardan dolayı güçleşebilmektedir;

• İlacın oral dozları çok değişken biçimde mide-bağırsak kanalından emilmektedir.
• Karaciğer tarafından metabolize edildiği için karaciğerin yerine getirdiği işlevi etkileyebilecek herhangi bir ilaç kan düzeylerini de olumsuz etkileyebilir.
• İlacın büyük bir kısmı plazma proteinine bağlı olmasına karşın ilacın serbest kalan formu aktiftir. İlacın plazma proteinine bağlanmasını olumsuz etkileyen herhangi bir durum tedavi etkinliğini de olumsuz etkileyebilir.
• Karbamazepin ile beraber alınan birkaç ilaç kan düzeyleri veya metabolizmayla etkileşime girer veya onları olumsuz etkileyebilir.
• Karbamazepinin metaboliti olarak ortaya çıkan karbamazepin-10 11 epoksitte aktif olup ilacın genel etkisine katkıda bulunur.

Test ile Ne Ölçülür ?

Karbamazepin testi ile iki şey ölçülür; hem proteine bağlı karbamazepini hem de serbest kısımlarının toplamı olan “total” karbamazepini ölçer.

Tedavi edici doz aralığında olup olmadığını belirlemek için kandaki karbamazepin miktarı bu test ile ölçülür ve izlenir.

Karbamazepin testiyle birlikte bazen serbest karbamazepin veya karbamazepin -11,10 epoksit testi de istenir. Bunun nedeni hastanın ilaç tedavisine katkılarını değerlendirmektir.

Tedavi başlangıcında dozaj ayarlanırken hastaları yan etkiler veya ters reaksiyonlar açısından değerlendirmeye yardımcı olması için karbamazepin testleri istenebilir.

Yan etkiler her dozda görülebilir. Buna karşın yüksek konsantrasyonlardan kaynaklı olan yaygın yan etkiler;

• Baş dönmesi
• Uyuklama
• Bulanık ve çift görme
• Denge bozukluğu
• Bulantı ve iştahsızlık
• Gözbebeğinin istem dışı olarak ileri-geri hareket etmesi

Bunların dışında kızarık, ishal, baş ağrısı, bilinç bulanıklığı, kabızlık, kaşıntılı döküntü gibi yan etkiler de görülebilmektedir.

Karbamazepin ilacı bazı sorunlara neden olabilmektedir. Yan etkilerin şiddet derecesi başka ilaçların kullanılmasına neden olabilir. Bunlar;

• Karaciğer işlev bozukluğu
• Sodyum düzeyleri ve beyaz kan hücrelerinde azalma
• Bir beyaz kan hücresi tipi olan eozinofillerde artış

Karbamazepin Testi Hangi Durumlarda İstenir?

İlacın kullanılmaya başlandığı zamanlarda sık aralıklarla bu testler yapılır. Sonraki aşamalarda ise tedavi edici düzeylerin devam ettiğinden emin olmak amacıyla gerektiği zaman düzeli aralıklarla yapılır.

Karbamazepin kan düzeyleri kararlı duruma ulaştığında düzeylerin tedavi edici aralıkta kalmasını sağlamak için bu testlerle ilaç konsantrasyonları düzenli olarak izlenir.

Hastanın tedavi sürecinde ilaca cevap verdiğini gösteren bir durumu yoksa karbamazepin testi istenir. Hastanın bu durumu; ilaç düzeyini yeter kadar yüksek olmamasından, hastanın ilacı düzenli olarak almamasından ya da ilacın hastaya etki etmemesinden kaynaklanabilir.

Hastanın ilacı kullanmasından kaynaklı yan etkiler sorun teşkil etmeye başladığında ya da hastada komplikasyonlar geliştiği zaman bu test yaptırılabilir.

Test Sonuçlarının Anlamı Nedir?

Testi yapan laboratuvarın belirlediği birimlerin kullanılması gerekir. Tedavi edici düzey ve toksik düzeyler laboratuvarın raporlama düzeyine göre değişkenlik gösterir.

Hastaların çoğunluğu tedavi edici dozlara aşırı yan etki göstermeden cevap vermektedir. Bazı hastalar en düşük tedavi edici dozda nöbet, duygu durum değişikliği veya sinir ağrısı geçirebilmektedir.

Bazıları ise en yüksek tedavi edici dozda aşırı yan etkilere maruz kalabilmektedir. Bu durum kişiden kişiye değişmektedir.

Bu nedenle hastalar doktorlarıyla birlikte hareket ederek kendi tedavileri için en uygun dozajı ve ilaç konsantrasyonunu bulmalıdır.

Test sonucunda; tedavi edici aralıkta olduğu görülüyorsa, tekrar eden nöbetler, duygu durum değişikliği, sinir ağrısı ve ciddi yan etkiler göstermiyorsa alınan karbamazepin dozajının yeterli olduğu kanısına varılır.

İlaç dozunu azaltma, artırma ya da ilacı kesme gibi durumlar doktora danışılmadan yapılmamalıdır.

Karbamazepin Testi Hakkında Başka Ne Bilmem Gerekir?

Karbamazepin ilacı reçeteye tabi olan veya olmayan pek çok ilacı olumsuz etkileyebilmekte veya onlardan etkilenebilmektedir.

Dolayısıyla bu ilaçların etki ettiği ya da etkilendiği durumların kan testleriyle takip edilmesi gerekir. Kantaron otu ve benzeri bitkisel takviyeler de ilacın düzeyini etkileyebilir.

Bu nedenle karbamazepin kullanan hastanın aldığı ilaçlar ve takviye besinler hakkında doktora bilgi vermesi gerekir.

İlacın bazı doğum kusurlarına  ve ölü doğum riskini artırma durumu söz konusudur. Aynı zamanda doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltabilmektedir.

Bu yüzden doğurganlık çağında olan kadınların doktorlarıyla görüşmeleri önerilir.

Tedavi sürecinde meydana gelen karbamazepin zehirlenmesi alınan doz ile ilgili olabilir veya olmayabilir.

Karbamazepin Alma Süresi Ne Kadardır?

Bipolar bozukluk, kronik sinir ağrısı ya da kasılma nöbetleri geçiren hastalar ömür boyu karbamazepin ya da başka ilaçları alırlar.

Ters etkilere yol açtığı zaman hastaya başka bir ilaç verilmesi gerekebilir. Hasta eğer geçici bir rahatsızlıktan dolayı nöbet geçiriyorsa bu ilaç kısa bir süreliğine verilebilmektedir.