Kolesterol Nedir? Vücudumuzdaki Görevleri Nelerdir?
Yazı İçeriği
Kolesterol; vücut tarafından üretilen veya hayvansal gıdalardan alınabilen, vücut için gerekli yağ veya lipid türüdür. Lipitler, suda çözünmediğinden kanda dağılma özelliği göstermezler. Bu sebepledir ki, kolesterol ve diğer yağlar kanda lipoprotein adlı paketler halinde karaciğerden hücrelere ve hücrelerden tekrar karaciğere taşınır.
İnsan vücudu kolesterol üretse de, besin yolu olarak kolesterol sadece hayvansal gıdalardan elde edilebilir.
Kolesterolün vücudumuz için önemli görevleri arasında;
- Hücre duvarlarının yapısına katkıda bulunması
- Sindirim ve safra asitlerinin oluşumunda görev alması
- Vücudun D vitamini üretiminde etkin görevinin olması
- Steroid hormonların üretilmesine katkı sağlaması olarak sıralayabiliriz.
Bozulmuş Kolesterol Dengesi Nelere Sebep Olur ?
Hücre zarlarının oluşturulmasında görev alan kolesterol, bu özelliğinden dolayı vücuttaki her hücre tarafından ihtiyaç duyulan bir lipid türüdür. Kolesterol yardımıyla oluşturulan hücre zarı (duvarı), hücre içerisine hangi maddelerin girebileceği veya çıkabileceği konusunda görev alır ve hücreyi korur. Kolesterolün bunun yanı sıra hormon yapımı ve D vitamini üretimi gibi önemli görevleri de bulunur.
‘’Kolesterol dengesi, uygun hücresel ve sistemik fonksiyonlar için hayati bir öneme sahiptir. Bozulmuş kolesterol dengesi sadece kardiyovasküler hastalığın değil, aynı zamanda nörodejeneratif (sinirsel) hastalıklar ve kanserler gibi artan sayıda başka hastalıkların da altında yatmaktadır. (2)
Total Kolesterol Testi Nedir ? Ne İçin Uygulanır ?
Kolesterol testi, atardamarlarınızda vücudunuzdaki daralmış veya tıkanmış arterlere (ateroskleroz) yol açabilecek yağ birikintileri (plaklar) birikmesi riskinizi belirlemenize yardımcı olabilir.
Yüksek kolesterol seviyeleri genellikle koroner arter hastalığı için önemli bir risk faktörü olduğundan özellikle risk faktörü yoğun olan hastalara düzenli olarak kolesterol takibi yapılması önerilir.
Total kolesterol; kandaki toplam kolesterol miktarını ifade eder.
Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ve yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol içerir.
Halk arasında kötü kolesterol olarak bilinen düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol kanınızda çok fazla yağ birikintisi oluşturarak arterlerinizde plakların oluşmasına neden olur ve bu da kan akışını azaltır. Bu plaklar bazen yırtılarak kalp krizine veya inmeye yol açabilir.
İyi kolesterol olarak bildiğimiz yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol ise LDL kolesterolü uzaklaştırmaya yardımcı olur, böylece arterleri açık tutar ve damarlarınızı korur.
Kandaki fazla kolesterol miktarı, damarlara zarar vererek ileri vadede felç, kalp krizi ve çeşitli kalp rahatsızlıklarına yakalanma riskini arttırabilir. Bu sebeple kolesterol testleri kardiyovasküler rahatsızlıkların değerlendirmesinde de doktor tarafından talep edilebilir. Bunun yanı sıra diğer tıbbi durumların teşhisi ve mevcut kardiyovasküler rahatsızlıkların tedavi etkinliğinin olumlu ilerleyip ilerlemediğini izlemek için de kullanılabilir.
Total Kolesterol Referans Aralığı
Normal | 200 mg/dL altı |
Sınır | 200-239 mg/dL |
Yüksek | 240 mg/dl ve üzeri |
Kolesterol seviyesinin çocuklarda 170 mg/dL nin altında ölçülmesi idealdir.
Total Kolesterol Testine Ne Zaman İhtiyaç Duyarım ?
Vücut fonksiyonlarının yerine getirilebilmesi adına yeterli kolesterole sahip olmak önemlidir. Ancak referans aralıkların üzerinde veya aşağısında seyreden kolesterol değerleri birtakım sağlık sorunlarına sebebiyet verebilir.
Yüksek kolesterol seviyeleri hiperkolesterolemi olarak adlandırılırken, düşük kolesterol seviyeleri ise hipokolesterolemi olarak bilinir. Danışanlarda daha çok yüksek kolesterol seviyeleri saptanmaktadır.
Vaktinde yapılan sağlık taramaları, mevcut rahatsızlığınızın etkin tedavisi ve hızlı bir şekilde kontrol altına alınmasında önemli bir rol oynar. Genellikle kardiyovasküler risk taşıyan bireylerde istenen kolesterol testi şu risk faktörlerinde de gerekebilir:
- Obezite veya beden kitle indeksine uymayan yüksek kiloya sahip olmak
- Kardiyovasküler rahatsızlıklara sahip olmak (veya aile öyküsünde kalp rahatsızlığı bulunması)
- Erkeklerde 45, kadınlarda 50 yaş ve üzeri olmak
- Yüksek kolesterol seviyelerine sahip olmak
- Sağlıksız beslenme
- Yüksek tansiyon
- Diyabet
- Sigara kullanımı
- Prediyabet
- Hareketsizlik
Yukarıdaki risk faktörlerine sahip olmanız halinde 6 ayda bir veya doktor istemine göre daha az sürede tetkiklerinizi yaptırmanız önerilir. Bununla birlikte sağlıklı ve genç bireylerin de en az 2 yılda bir kolesterol seviyelerini ölçtürmeleri önerilir.
Total Kolesterol Testi Nasıl Uygulanır ?
Total kolesterol testi genellikle kolunuzdaki bir damardan (ven) alınan küçük bir miktar kan üzerinde gerçekleştirilir. Laboratuvar ortamında analiz edilen kan sonuçları, doktorunuz tarafından değerlendirilir.
Testten Önce Yapmam Gereken Bir Şey Var Mı?
Total kolesterol testinden yaklaşık 9-12 saat önce su dışında hiçbir yiyecek ve sıvı tüketilmemelidir. Ancak bazı kolesterol testleri açlık süresi gerektirmez. Bu durumda danışmış olduğunuz laboratuvar veya kurum tarafından tarafınıza bilgilendirme yapılacaktır.
Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı bir yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.
Kaynakça
- Luo J, Yang H, Song BL. Mechanisms and regulation of cholesterol homeostasis. Nat Rev Mol Cell Biol. 2020 Apr;21(4):225-245. doi: 10.1038/s41580-019-0190-7. Epub 2019 Dec 17. PMID: 31848472.