Ürik Asit Testi

Ürik asit testi; koldaki bir damardan alınan(ven) küçük bir miktar kan ile ya da 24 saatlik idrar numunesi ile yapılan bir testtir. Beslenme yoluyla aldığımız pürinlerin yıkımı sonucunda meydana gelen ürik asit, metabolik süreçten sonra kan dolaşımına katılmakta ve çoğu böbrekler yoluyla vücut dışarısına atılmaktadır.

Ürik asitlerin gereğinden fazla üretilmesi ya da vücut dışarısına atılamaması sonucunda ürik asit değeri yüksek düzeylerde seyretmektedir. Aşırı ürik asit değeri uzun vadede gut hastalığı gibi çeşitli rahatsızlıklara sebebiyet vermektedir.

Ürik Asit Nedir?

Et ürünleri, buğday, kuşkonmaz, ıspanak, karnabahar, mayalı besinler, baklagiller ve deniz ürünleri gibi besinlerde bulunan pürin; vücut içerisinde yıkıma uğrayarak ürik aside dönüşmektedir.

Pürin metabolizmasının son ürünü ve atık bir madde olan ürik asit, bu aşamadan sonra kan yoluyla böbreklere gönderilmekte ve böbreklerden süzülerek vücut dışarısına atılmaktadır.

Ürik asidin küçük bir kısmının atılımı ise bağırsaklar tarafından dışkı yoluyla sağlanmakta ve bir kısmı da kolon bakterileri tarafından yıkılmaktadır.

Ayrıca ürik asit, kan basınıcının ve oksidatif stresin stabilitesini korumaya yardımcı olan çok önemli bir antioksidandır. Oksidatif stres sonucunda ortaya çıkan serbest radikaller sağlıklı hücrelere saldırmakta ve zarar vermektedir. Bir antioksidan olan ürik asit, bu tablonun gelişmesini ve oluşabilecek zararı önlemektedir.(Wang, Q, -2020)

Ürik asit miktarı; erkeklerde kadınlara göre daha fazla olmaktadır. Bunun için cinsiyete uygun referans aralıkları bulunmaktadır.

Ürik Asit Testi Nedir? Neden Yapılır?

Ürik asit testi; koldaki bir damardan alınan(ven) kan ile ya da 24 saatlik idrar numunesi ile yapılan bir testtir.

Pürinlerin  nükleotidaz ve nükleozidaz enzimleri sayesinde metabolize edilmesiyle son ürün olan ürik asit oluşmakta ve kan dolaşımına katılmaktadır.

Ürik asidin önemli bir kısmı böbrekler yoluyla vücut dışarısına atılmaktadır. Ürik asitlerin gereğinden fazla üretilmesi ya da vücut dışarısına yeterince atılamaması sonucunda ürik asit değeri yüksek düzeylerde seyretmektedir.

Aşırı ürik asit değeri uzun vadede gut hastalığı gibi çeşitli rahatsızlıklara sebebiyet vermektedir. Ayrıca sürekli yüksek değerlerde ölçülen serum ürik asit miktarı ilerlemiş kronik böbrek hastalıklarında görülmektedir.

Ürik asit değeri, böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde önemli bir parametredir. Ayrıca kemoterapi tedavisi gören hastaların izlenmesi amacıyla da bu test kullanılabilmektedir. Bunlardan başka;

• Gut hastalığından şüphe edildiği durumlar (Eklem ağrısı ile kendini gösterebilir)
• Böbrek taşı oluşumu
• Böbrek yetmezliği şüphesi bulunan kişiler
• Ürik asit seviyelerinin artış göstermesinden şüphe edildiği durumlar
• Radyoterapi alan kişilerde ürik asit testine ihtiyaç duyulabilmektedir. Bunun sonucunda ürik asit artışı var ise; aşırı pürin içeren besinlerin tüketiminden mi yoksa böbreklerin işlevini yerine getirmemesinden mi kaynaklandığının öğrenilmesi gerekmektedir.

Anormal bir ürik asit değeri, birçok hastalıkla bağlantılı olabilmektedir. Pürin içeren besinlerin aşırı miktarda tüketimi, uygunsuz yaşam tarzı ve aşırı miktarda alkol tüketimi; yüksek bir ürik asit değeri yani hiperürisemi , gut ve kardiyovasküler hastalıkları ortaya çıkarabilmektedir.

Ayrıca bazı genetik hastalıklar da uzun bir süre için nispeten daha düşük bir ürik asit değeri ile kendini gösterebilmektedir. Bu sebeple; hızlı ve doğru bir ürik asit tespiti geliştirmek oldukça mühimdir. (Wang, Q, -2020)

Ürik Asit Referans Aralığı Nedir?

Kanda bulunan ürik asidin referans aralığı şu şekildedir:

Ürik Asit Değeri Neden Yükselir, Nasıl Tedavi Edilir?

Kanınınzdaki Ürik Asit değerinin normalden yüksek olmasına hiperürisemi denir. Pürin metabolizmasının bir sonucu olarak ortaya çıkan ürik asit değeri; vücuttan dışarı atılmadığı ya da pürin içeren besinlerin aşırı miktarda tüketilmesi sonucunda artış göstermektedir. Ürik asit değeri yüksekliği şu durumlardan dolayı ortaya çıkabilmektedir:

• Genetik yatkınlık
• Pürin içeren besinlerin aşırı miktarda tüketimi
• Böbrek yetmezliği
• Obezite
• Kemoterapi
• Radyoterapi
• Böbrek taşı
• Bazı ilaçların kullanımı
• Tiroit bezinin az çalışması (Hipotiroid)
• Sedef hastalığı

Ürik asit yükselmesiyle gelişen semptomlar bu duruma sebep olan rahatsızlıklara bağlı olarak farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Fakat ürik asit değeri yükselmesine karşılaşılan semptomlar genel olarak şu şekildedir:

• Nefes darlığı
• Eklemlerde ağrı oluşumu
• Bacak ve kollarda ödem
• Şuur bozukluğu ve halsizlik
• İdrarda azalma

Ürik asit yüksekliği tanısı konan kişilerde tedavi planı, elde edilen bilgilere göre kişiye özel olarak uygulanmaktadır. Kan ve idrar testi ile ölçülen ürik asit seviyelerinin yüksek seyretmesi halinde ilk olarak bu duruma neden olan rahatsızlık araştırılmaktadır. Örneğin; aşırı pürin içeren besinlerin tüketimi sonucunda meydana gelmiş bir ürik asit yüksekliği mevcut ise, tedavi pürin tüketiminde azalma ile sağlanabilmektedir. Diğer bir yandan ilaç kullanımına bağlı olarak ürik asit seviyeleri yükselmiş ise doktor kontrolünde yine nasıl tedavi planı uygulanacağına karar verilmektedir.

Ürik Asit Değeri Neden Düşer, Nasıl Tedavi Edilir?

Ürik asit değerinin referans aralıkların altında seyretmesi halinde ürik asit düşüklüğü tanısı konmaktadır. Ürik asit düşüklüğü, ürik asit yüksekliğine nazaran daha az karşılaşılan bir durum olmakla birlikte genellikle şu durumlar sonucunda kendini göstermektedir:

• Karaciğer hastalıkları
• Parkinson
• Gebelik
• Genetik faktörler
• Proteinden eksik beslenme
• Böbrek rahatsızlıkları
• Diyabet
• Alkol tüketimi
• Bazı ilaçların kullanımı
• Pürin içeren besinlerin az tüketilmesi

Ürik asit düşüklüğü kendini genellikle halsizlik ve kemik ağrısı olarak göstermektedir. Fakat ürik asit düşüklüğü durumunda belirtiler genel olarak bu duruma sebep olan hastalığa bağlı olarak farklılık göstermektedir. Bu sebeple hekim kontrolünde ürik asit düşüklüğüne neden olan etmen araştırılmalı ve bu doğrultuda bir tedavi planı uygulanmalıdır.

Ürik Asit Azaltımı ile Kardiyovasküler Risk Yönetimi

Hiperürisemi; (ürik asit fazlalığı), gut hastalığı (ürik asit fazlalığına bağlı olarak eklemlerde iltihap oluşumu) ve ürolitiyazis (idrar yollarında taş oluşumu) gibi bozukluklarda rol oynamaktadır. Son epidemiyolojik kanıtlara göre; artan ürik asit seviyeleri ile artmış kardiyovasküler morbidite (hastalığa yakalanmış kişilerin sağlıklı nüfusa oranı) ve mortalile (ölüm oranı) arasında bir ilişki olduğu gösterilmektedir. Ayrıca bazı ilaçlar üzerinde yapılan çalışmalara göre; ürik asit azalmasının kardiyovasküler riskin azalmasına katkıda bulunduğu düşünülmektedir. (Dawson, J., -2007)

Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.

Kaynakça

Dawson, J., Quinn, T., & Walters, M. (2007). Uric acid reduction: a new paradigm in the management of cardiovascular risk. Current medicinal chemistry, 14(17), 1879-86.

Wang, Q., Wen, X., & Kong, J. (2020). Recent Progress on Uric Acid Detection: A Review. Critical reviews in analytical chemistry, 50(4), 359-75.