İYOT EKSİKLİĞİ: Farkedilmediğinde geri dönüşü olmayan sorunlara yol açabilir.

İyot, insan vücudunda yalnızca eser miktarda bulunan ama yokluğu birçok sistemi etkileyebilen hayati bir mineraldir. En bilinen görevi, tiroid hormonlarının sentezinde yer almasıdır. Ancak etkileri bununla sınırlı değildir: beyin gelişiminden metabolizmaya, bağışıklık sisteminden üreme sağlığına kadar birçok sürecin sağlıklı işlemesi için yeterli iyot alımı gereklidir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), iyot eksikliğini önlenebilir zeka geriliğinin en yaygın nedeni olarak tanımlar. Gebelik döneminde yeterli iyot alınmazsa, bebeğin nörogelişimi kalıcı olarak etkilenebilir. Yetişkinlerde ise iyot yetersizliği tiroid fonksiyonlarını bozarak guatr, hipotiroidi ve metabolik dengesizliklere neden olabilir.

Modern yaşamın getirdiği beslenme alışkanlıkları, çevresel kirleticiler ve yanlış tuz kullanımı gibi birçok etken iyot eksikliğini daha görünmez ama daha yaygın hale getirmiştir.

İYOTUN VÜCUTTAKİ ROLÜ

İyot, tiroid hormonları olan Tiroksin (T4) ve Triiyodotironin (T3)’ün sentezinde görev alır. Bu hormonlar hücresel enerji üretimi, metabolizma hızı, protein sentezi, sinir sistemi gelişimi ve vücut ısısı gibi yaşamsal fonksiyonları düzenler.

• 🔹 Sinir sistemi: Özellikle fetal ve bebeklik döneminde beyin gelişiminde kritik rol oynar.
• 🔹 Metabolizma: Enerji üretimi, kilo dengesi, vücut ısısı tiroid hormonlarına bağlıdır.
• 🔹 Kas ve kalp fonksiyonları: Kalp ritmi, kas gücü ve böbrek işlevleri iyot aracılığıyla dolaylı etkilenir.
• 🔹 Üreme sağlığı: Doğurganlık, adet döngüsü ve gebelik sağlığı için yeterli iyot gereklidir.
• 🔹 Bağışıklık ve antioksidan savunma: Serbest radikallerle savaşta ve bağışıklığın düzenlenmesinde iyot etkilidir.

İYOT EKSİKLİĞİ: KİMLERİ, NASIL ETKİLER?

Bebek ve çocuklarda

• Zeka geriliği, dikkat eksikliği
• Gelişimsel gecikmeler
• Büyüme yavaşlığı

Gebelerde ve emziren annelerde

• Düşük riski, ölü doğum
• Bebeğin nörolojik gelişiminde kalıcı bozulma
• Doğum sonrası sütle iyot geçişinde yetersizlik

Yetişkinlerde

• Guatr
• Hipotiroidi belirtileri (yorgunluk, kilo artışı, üşüme, kabızlık)
• Kısırlık, adet düzensizliği
• Cilt kuruluğu, saç dökülmesi, odaklanma güçlüğü

İleri yaşta bireylerde

• Metabolik yavaşlama
• Kolesterol artışı
• Bilişsel fonksiyonlarda gerileme

Risk grupları:
İç bölgelerde yaşayanlar, vegan beslenenler, gebeler, sigara içenler, flor/klor maruziyeti yüksek olanlar, guatrojen gıdaları fazla tüketenler

İYOT EKSİKLİĞİ NASIL ANLAŞILIR?

Tanının doğrulanması için laboratuvar testleri gereklidir:

İdrarda iyot ölçümü

• Spot idrar örneğiyle yapılır
• WHO’ya göre <100 µg/L iyot eksikliğini gösterir
• Testin sonucuna göre eksiklik derecelendirilebilir

Tiroid fonksiyon testleri

• TSH: Yüksekse tiroid baskılanıyor olabilir
• Serbest T4 ve T3: Düşükse klinik hipotiroidi düşündürür
• Anti-TPO ve tiroglobulin: Gerekirse otoimmün değerlendirme

Tetra Tıp Laboratuvarı’nda

• Spot idrar testiyle iyot düzeyi ölçülür
• Tiroid paneli kan örneğiyle yapılır

GÜNLÜK İYOT İHTİYACI ve BESİN KAYNAKLARI

İyottan zengin besinler:

• Deniz yosunları (kelp, nori, wakame)
• Balık, karides, kabuklu deniz ürünleri
• Süt ve süt ürünleri
• Yumurta
• İyotlu tuz (dikkat: açıkta beklemişse iyot buharlaşabilir)
• Patates, kuru fasulye, kuru erik (toprağa bağlı olarak)

Not:
İyot yetersizliği; toprakta az olması, tüketilen gıdalarda yeterince olmaması ve diyetle alınmasında yetersizlik, kaybın artması gibi nedenlerle oluşmaktadır.

AŞIRI İYOT ALIMINA DİKKAT

Fazla iyot alımı da zararlı olabilir.

• Hipertiroidi
• Otoimmün tiroidit (örneğin Hashimoto)
• Nodül gelişimi veya aktive olması
  Bu nedenle takviye kullanımı test sonuçlarına göre ve doktor önerisiyle yapılmalıdır.

TETRA TIP LABORATUVARI’NDA İYOT DEĞERLENDİRME

Testlerimiz:

• Spot idrarda iyot düzeyi
• TSH, fT4, fT3, gerekirse Anti-TPO

0 216 411 99 77
WhatsApp: 0 553 198 99 79

İyot eksikliği, geri dönüşsüz etkileri olabilen ama erken fark edilirse kolayca önlenebilen bir durumdur.
Zeka gelişimi, metabolizma sağlığı ve tiroid fonksiyonlarınız için iyot düzeyinizin takip edilmesi önemlidir.