Diğer İsimleri: eGFR, Hesaplanmış Glomerüler Filtrasyon Hızı,Tahmini Glomerüler Filtrasyon Hızı.

GFR (Glomerüler Filtrasyon Hızı) Nedir?

Glomerüler Filtrasyon Hızı (GFR), bir dakikada glomerüllerden süzülen kan miktarını gösterir.

Böbrek fonksiyonlarının yeterliliğini ve böbrek hastalığının evresini belirlemek için kullanılır.

Böbreklerimizdeki glomerüller, atık ürünlerin kandan atılmasını , kan hücreleri ve proteinler gibi önemli bileşenlerin kaybının önüne geçilmesini sağlar.

Sağlıklı böbrekler her gün ortalama 200 litre kanı süzer ve bu süzüntünün sadece 2 litresini idrar haline getirirken geriye kalan kısmı geri emilir ve dolaşıma devam eder.

[wp-svg-icons icon=”phone” wrap=”i”]Daha hızlı bilgi almak için uzmanımızla iletişime geçebilirsiniz 0216 411 99 77  .

Böbrek hastalığına ya da böbrek hasarına bağlı olarak kişinin böbrek işlevleri azalırsa filtrasyon hızı da azalır.

Bu durumda atık ürünler kanda birikmeye başlar. Bu durumda sağlık açısından hayati sorunlara sebep olabilir.

Kronik böbrek hastalığı  zaman içerisinde aşama aşama böbrek fonksiyonlarının azalmasıyla oluşur. Diyabet ve yüksek tansiyon gibi çeşitli klinik durumlarda KBH görülebilir.

Eğer böbrek işlev bozukluğu erken dönemde tespit edilebilirse böbrek hasarının ilerlemesi durdurulabilir. Böbrek hastalığının belirtileri ne yazık ki böbrek fonksiyonlarında % 30-40 kayıp olmadan görülemez. Erken tanı sayesinde bu oranda böbrek hasarı oluşmadan önleminizi alabilirsiniz.

Bu Testi(Glomerüler Filtrasyon Hızı) Niçin Yaptıracaksınız?

Öncelikle Glomerüler Filtrasyon Hızının bir test olmadığını , Kreatinin ,Kreatinin Klerensi, Sistatin C gibi bazı kan değerlerinin bireyin cinsiyet yaş ve kilo gibi verilerinin de kullanılarak hesaplanan matematiksel bir değer olduğunu belirtmek isteriz.

GFR Tayinini Ne Zaman Yaptıracaksınız?

Eğer doktorunuz klinik hikayenizden olası bir böbrek hasarı tespit etmişse ya da böbrek hastalığı geliştirebilecek diyabet, yüksek tansiyon, kalp-damar hastalığınız varsa bu testi isteyebilir.

Bu Test İçin Gerekli Numune Nedir?

Glomerüler Filtrasyon Hızının hesaplanması farklı formüllerle yapılmaktadır. Hangi formülde hangi numune kullanılacağı aşağıda belirtilmektedir.

1. Kandaki veya 24 saatlik İdrarda Üre, Kreatinin gibi metabolik atıkların miktarlarının göz önünde bulundurulmasıyla yapılan hesaplama:

Kreatinin , kas işleyişi sonucunda oluşan metabolik bir üründür. Böbrek fonksiyonlarımızda bozulmalar kreatinin yeteri kadar filtre edilememesine sebep olurlar. Bu durumda dolaşımdaki kreatinin miktarının yüksek olması söz konusu olur.

Kreatinin yapım hızı bireylerin kas kitlesine ve beslenme ile alınan protein miktarı ve türüne göre değişebilir. Ayrıca bireylerin yaş ve cinsiyet kriteri de serum kreatinin değerinde etkilidir.

Tüm bu faktörler serum kreatinin değeri kullanılarak yapılan GFR hesaplanmasında teknik sorular oluşturmakla birlikte en çok kullanılan metoddur.

GFR hesaplanmasında sık kullanılan formüllerden biri de Kreatinin klerensi değeridir. Bu değerin hesaplanmasında ise hem 24 saatlik idrar hem de damardan alınan kan örneği kullanılır. 24 saatlik idrar kullanılması özellikle çocuk hastalarda idrar toplama sürecinde yaşanabilecek olumsuzluklar göz önüne alındığında testin hassasiyetinde teknik sorunlar oluşturabilmektedir.

2. Dışarıdan vücuda verilen(ekzojen madeler) maddelerin böbrekler tarafından filtre edilme oranının çeşitli metodlarla ölçülmesi ile yapılan hesaplama:

Hastaya verilecek bu ekzojen maddelerin alerjik reaksiyona sebep olabilme ihtimali , oluşturacağı ekstra maliyet ve işlemin uzun zaman alması gibi zorlaştırıcı etkenler içermekle birlikte oldukça güvenilir bir yöntemdir. Ülkemizde kullanımı yaygın değildir.

3. Sistatin C düzeyi kullanılan formül ile yapılan hesaplama:

Sistatin C, Vücut hücreleri tarafından üretilen bir proteindir. Sağlıklı böbreklere sahip kişilerde belirli bir hızda üretilip böbrekler tarafından süzülüp vücuttan idrar yoluyla atılır. Test yapılan bireyin kas kitlesinden, beslenme şeklinden etkilenmemekle birlikte GFR deki en düşük farklılıklarda bile kreatinine göre daha ölçülebilir değişim gösterir. Sistatin C’ nin kan dolaşımındaki seviyesinin normalin üzerinde olması, böbreğin süzme hızında, yani GFR’de azalma olduğunu gösterir. Sistatin C damardan alınan kan örneğinde bakılır.

Bu Test İçin Hazırlık Gerekiyor Mu?

GFR hesaplaması yapılacak formül göz önünde bulundurulduğunda kreatinin değerleri baz alınacaksa laboratuvar uzmanı size gece açlığı yada bir gün öncesinde az et tüketimi yapmanızı önerecektir.
Formülde Sistatin C değeri kullanılacaksa her hangi bir hazırlığa ihtiyaç olmayacaktır.

Sık Sorulan Sorular

Ne Tespiti İçin Kullanılmaktadır?

GFR testi, erken evre böbrek hasarını araştırmak, saptamak ve böbreğin durumunu izlemek için kullanılmaktadır. Bir kreatinin testi yada Sistein C testi istenerek eGFR belirlenir.

Böbrek Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Kanlı, köpüklü ya da kahverengi idrar,
İdrar miktarında azalma,
Göz çevresinde, el bileklerinde, yüzde, karında, ayak bileklerinde ve uyluklarda şişme,
İdrar yaparken yanma hissi,
Yüksek kan basıncı,
Geceleyin idrar yapma sıklığında değişiklik,
Göğüs kafesinin alt kısmında ağrı.
Böbrek hastalıklarının evresi ilerledikçe hastalığın belirtileri de artar. Daha az veya daha sık idrar yapma, kaşıntılar, konsantrasyon kaybı, bitkinlik, ellerde, ayaklarda şişme, his kaybı, ten renginde koyulaşma, kas krampları hastalığın kötüleşmeye başladığına işarettir.

Test Sonuçlarının Anlamı Nedir?

GFR testi, sadece kreatinin testine nazaran böbrek hastalığını erken evrelerinde daha güvenilir şekilde tespit edebilmektedir. Böbrek hasarı 5 evredir ve GFR’nin 60 ml/dk altında olması bir miktar böbrek hasarının olduğunu düşündürmektedir.

Sistatin C Nedir?

Tıp ve tanı yöntemleri alanında her geçen gün yeni gelişmeler oluyor. Bu bakımdan yöntemler hem zenginleşiyor hem gelişiyor. Uzmanlar kreatinin değerinin pek çok faktöre bağlı olarak değişmesi ,24 saatlik idrar toplamadaki zorlukları göz önünde bulundurarak GFR yi hesaplamada farklı arayışlara girdiler. Bulunan yeni metodlardan biri de  yukarıda bahsettiğimiz kan serumunda sistatin C adı verilen bir molekülün  düzeyinin GFR hesaplanmasında kullanılmasıdır. Bu testin kullanımı giderek yaygınlık kazanmaktadır.

Dışarıdan İnülin Verilerek Yapılan GFR Hesaplaması Nasıl Belirlenir?

Inülin klirensi, GFR’yi doğrudan belirleyen en iyi yöntem olarak kabul edilir. Toplardamarların içerisine bir belirteç molekül inülini içeren bir sıvı verilerek ve saatler boyunca da belli zamanlarda bu sıvının toplanmasıyla gerçekleştirilir. İdrar volümleri kaydedilip her bir numunedeki inülin ölçülür. GFR tespit edilir. Ülkemizde sık uygulanan bir yöntem değildir.

Kendim GFR’mi Hesaplayabilir Miyim?

Eğer son zamanlarda kreatininizi ölçtürdüyseniz National Kidney Foundation web sitesinde yer alan hesaplama çizelgesini kullanarak GFR’nizi hesaplayabilirsiniz. Sonuçları yorumlama konusunda sorularınız varsa da doktorunuzla görüşebilirsiniz.

Herhangi Bir Kreatinin Testi Talep Edildiğinde GFR de Hesaplanır Mı?

Herhangi bir kreatinin testi istendiğinde GFR hesaplanması da önerilmektedir. Fakat evrensel bir benimsenmişliği yoktur. Doktorunuz talep ederse her zaman GFR hesaplaması da yapılır.

Niçin GFR Takibi İstenir ?

Kimi zaman doktorunuz sonuçlarınızı olumsuz etkileyen geçici bir hastalığınız olduğunu düşünebilir. Bu durumda periyodik izleme amacı dışında da GFR testi isteyebilir.

Böbrek İşlev Bozukluğu Başka Hangi Bulgularda Düşünülebilir?

Böbrek hastalığı gelişme riski olan kişilerin ve şeker hastalarının idrarında mikroalbumin testi yapılarak küçük düzeyde protein izlemesi yapılabilir. İdrarda protein, kan ve albümin potansiyel böbrek hasarının belirtileri olarak görülebilir.