Total Demir Bağlama Kapasitesi (TIBC) Testi

Demirin vücuttaki değerinin ölçümü birtakım özel testler ile yapılır. Genellikle demir eksikliği anemisi yada demir zehirlenmelerinin teşhisinde bu testler kullanılır. Serum demiri, Total Demir Bağlama Kapasitesi, transferrin, ferritin gibi testler demir metabolizması hakkında bilgi verir.

Bu proteinlere bakılarak vücuttaki demirin durumu hakkında fikir edinilir. Demirin vücutta yeterli düzeyde olup olmaması başta demir kaynaklı hastalıklar olmak üzere pek çok hastalığın tespiti için önemli ipucu olabilir.

Total Demir Bağlama Kapasitesi Testi Nedir?

Total demir bağlama kapasitesi (TIBC) yada UIBC; serumdaki demir bağlayan bölgelerin demire ne dereceye kadar doyurulabildiğini ölçmektedir. Serumdaki demir bağlayan grupların neredeyse tamamının transferrin üzerinde bulunmasından dolayı bu test aynı zamanda kandaki transferrin miktarının dolaylı yoldan bir ölçütüdür.

Genelde demir eksikliğine bağlı olarak görülen anemilerden şüphelenildiğinde yapılan bu test ile anemi varlığı kesin olarak tespit edilebilir. Demir fazlalığı ile ortaya çıkan hemokromatoz hastalığının tespiti için de TIBC kullanılan bir testtir.

TIBC Testi Nasıl Yapılır, Hangi Numune Kullanılır?

Total demir bağlama kapasitesi testi için küçük bir miktar kan numunesi kullanılır. TIBC testi sonucu genellikle aynı gün sonuç verilir.

Test için numune verilmeden önceki 8-12 saat aç olunmasına dikkat edilir.

TIBC Sağlıklı Değer Aralığı Nedir?

Total demir bağlama kapasitesi belli referans aralıklarında değerlendirilir. Erkeklerde ve kadınlarda aynı sağlıklı değerler üzerinden inceleme yapılır. Çünkü burada incelenen şey demirin taşınmasıdır. Demirin taşınması cinsiyet farkı oluşturmayacaktır. TIBC sağlıklı bir kişide;

250-400 mcg/ dL aralığındadır. 250 mcg/dL altı değer demir eksikliğine, 400 mcg/dL üstü ise aşırı demir yüklenmesine işaret eder.

TIBC Yüksekliği Ne Demektir?

Total demir bağlama kapasitesinin sağlıklı değerlerinin üstünde olması anemi(kansızlık) varlığını gösterir. Çünkü, TIBC yüksekliği demir depolarının düşük olduğu anlamına gelir. Bu durum demir eksikliği ile ilişkilidir.

Demir eksikliği, aneminin en büyük nedeni olup en sık görülen çeşididir.

TIBC yüksekliği anemiden farklı olarak gebelikte de görülür. Çünkü gebelikte demir eksikliği görülür ve bu durum TIBC değerini yükseltir.

TIBC Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Total demir bağlama kapasitesi yükseldiğinde, yani vücudunuz olması gereken demir miktarı düştüğü zaman birtakım semptomlarla bunu anlamak mümkündür.

√ Solgunluk

√ Sürekli yorgun ve halsiz hissetme

√ Sürekli üşüme hissi

√ Konsantrasyon bozukluğu

√ Enfeksiyonlarda görülen artış

Bu gibi şikayetleriniz olduğunda yapılan TIBC testinde, değerlerinizin olması gereken aralıktan düşük olması yüksek ihtimaldir.

TIBC Yüksekliğinde Ne Yapmak Gerekir?

Total demir bağlama kapasitesi değerinizde yükseklik varsa bu durum için uygulanacak tedavi, demir eksikliği tedavisidir. Ancak öncelikle demir eksikliğine neden olan sebep araştırılmalıdır. Bunun için doktorunuz daha farklı tanı testleri isteyebilir.

İnceleme sonuçları yine yalnızca demir eksikliğine işaret ediyorsa bu durum, demir takviyeleri ile tedavi edilir. Demir takviyesi, doktor tarafından planlanan şekilde uygulanır.

Bireysel olarak yapılması gereken diyete dikkat etmektir. Yeterli miktarda demir alındığına emin olunmalıdır. Bunun için kırmızı et, hindi, yumurta, ıspanak, kereviz, ceviz, pekmez, baklagil gibi besinler çokça tüketilmelidir. Aynı zamanda demir emilimini yavaşlatan çay ve kahve gibi içeceklerden uzak durmak önemlidir.

TIBC Düşüklüğü Ne Demektir?

Total demir bağlama kapasitesi düştüğü zaman vücutta aşırı demir birikimi olduğu düşünülür. Çünkü TIBC değeri demirin yüksekliği ile düşer. Bu durum genelde patolojiktir ve hayati  önem taşır. Demirin aşırı birikmesi, demir zehirlenmesi ile seyrine devam ederse ölümcül olabilir. TIBC düşüklüğü;

√ Kanda demir yüksekliği

√ Karaciğer fonksiyon bozuklukları, siroz

√ Hemokromatozis

√ Nefrotik sendrom hastalığı

√ Kanser

√ AIDS

Gibi hastalıklarda ortaya çıkan bir durumdur. Bu hastalıklar demir emiliminde bozukluğa yol açarak demir birikmesine neden olur. TIBC düşüklüğü ciddi durumların habercisi olduğu için hemen tedavi edilir.

TIBC Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

TIBC düşüklüğü bir hastalıkla ortaya çıktığı için o hastalığın belirtileri ile kendini gösterebilir. Genel olarak;

√ Cilt renginde koyulaşma

√ İştahsızlık

√ Saç dökülmesi

√ Cinsel isteksizlik

√ Eklem ağrıları

√ Ani kilo kaybı

√ Kalp ritm bozukluğu

halsizlik ve dikkat eksikliği gibi belirtiler görülebilir. Kişinin kendini takip edebilmesi ve normalden farklı durumları fark edebilmesi oldukça önemlidir.

 TIBC Düşüklüğünde Ne Yapmak Gerekir?

TIBC düşüklüğü, doğrudan bir patolojiyle ilişkili olduğu için öncelikle bu patolojinin tespiti yapılır. Hastalığın tedavisi planlanır ve hastalık tedavi edildiğinde TIBC düşüklüğü de ortadan kalkacaktır. Hemokramatozis gibi demir fazlalığı ile meydana gelen TIBC düşüklüğünde kanımnızdaki demir düzeyi dengelenmeye çalışılır. Bunun için ilaç tedavisine başlanır. Bu hastalarda kan bağışı da tedavi edici olmaktadır.

TIBC düşüklüğünde de yüksekliğinde olduğu gibi beslenmeye dikkat etmekte fayda vardır. Aşırı demir alımından kaçınmak ya da patolojik durum yoksa çay ve kahve gibi içeceklerin az miktarda tüketilmesi önerilebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

TIBC testi ile transferrin testi arasındaki fark nedir?

Total Demir Bağlama Kapasitesi testi ile kandaki demir bağlayan bölgelerin demire ne dereceye kadar doyurulabildiğini ölçmektedir. Serumdaki demir bağlayan grupların neredeyse tamamının transferrin üzerinde bulunmasından dolayı bu test aynı zamanda kandaki transferrin miktarının dolaylı yoldan bir ölçütüdür.

Bu nedenle genelde iki testten yalnızca biri uygulanır.

TIBC testi sonucunu etkileyen faktörler var mı?

TIBC testinin sonuçlarını ilaç kullanımı etkiler. ACTH( Adrenokortikotropik hormon) ilacı, doğum kontrol ilaçlarının kullanımı, kloramfenikol ilaçları ve florürler TIBC testi sonucunu etkiler ve doğru sonuç çıkmasını engelleyebilir. Rutin kullandığınız bir ilaç varsa muhakkak doktorunuza bildirmelisiniz.

İnsan Sağlığı İçin Demir Minerali Neden Önemlidir?

Demir, vücutta bulunması gereken en önemli mineral olup vücut tarafından üretilemez, ancak dışardan alınarak temin edilebilir. Demir vücut için oldukça hayati önem taşıyan oksijenin taşınmasında görev alır. Dokulara ve organlara oksijen iletmekle sorumlu olan ve kanda kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin maddesinin yapısına katılan demir, vücuda yeterli miktarda alınmadığı sürece  organların çalışması için gerekli oksijen dokulara yeterli miktarda iletilemeyecek ve organların işleyişini bozacaktır. Bu nedenle demir, yeterli oranda vücutta bulunmak zorundadır.

Depo Demir Ne Demektir?

Demir vücutta asla serbest halde dolaşmaz çünkü demirin vücutta serbest şekilde dolaşması, vücut için zehirleyicidir. Bu nedenle demir vücutta kendi elektrotlarının iki oksidasyonlu durumu ile (ferrik ve ferröz demir) bulunur. Demir vücutta çoğunlukla hemoglobinlerin içindedir, bir kısmı kas liflerinde, bir kısmı enzimlerdedir. Kalan kısım karaciğerde ve kemik iliğinde depolanır. Demir vücutta ferritin formunda depolanır. Ferritin bir protein çeşididir.

Bağırsakların Demir Metabolizmasındaki Rolü Nedir?

Vücutta demirin atılımı ile ilgili ise belli bir mekanizma yoktur. Yani, doğal yollardan demirin atılımı gerçekleştirilemez. Bu nedenle demirin dengesi tamamen emilim ile sağlanır. Demir duedonumda( ince bağırsak) emilir. Doğal bir atılım mekanizması olmadığı için demirin emilimi son derece önemlidir.

Eğer demir yeterli miktarda emilemezse anemi, fazla emilirse demir zehirlenmesi dediğimiz tehlikeli durum açığa çıkar.

Hepsidin Nedir?

Demirin dengesinden sorumlu özel hormon, hepsidindir. Hepsidin karaciğerde üretilir ve idrarla atılabilir. Aynı zamanda dolaşımda yer alan bir hormondur. Demirin temel düzenleyicisi rolündedir.

Transferrin Nedir?

Demirin vücut içinde taşınması , yalnız başına dolaşamayacağı için transferrin ismi verilen bir protein ile sağlanır. Transferrin yalnızca demire hizmet veren bir taksi gibi düşünülebilir.

 

Bu makale tıbbi bir tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün..