Hipertiroidi Nedir? Nasıl Teşhis Edilir?

Hipertiroidi Nedir?

Vücut metabolizmasında önemli bir yere sahip olan tiroid hormonlarının tiroid bezi tarafından fazla üretilmesi ve böylece kanda normal değerlerin üzerinde hormon olmasına hipertiroidi denir.

Hipertiroidi Belirtileri Nelerdir?

Tiroid hormonları en temelde vücut metabolizmasını hızlandırıcı etki göstermektedir. Bundan dolayı eğer hormonlar fazla salgılanırsa aşağıdaki belirtiler görülebilir.

• İştaha rağmen kilo kaybedilmesi
• Egzoftalmi denilen göz kürelerinin ileri doğru çıkması
• Guatr yani tiroid bezinin büyümesi
• Çarpıntı
• Hipertansiyon
• Aşırı aktif olunması
• Uykusuz olma
• Kasların zayıflaması
• Vücut derisinde incelme
• Nemli ve sıcak deri
• Saçlarda dökülmeler ve incelmeler
• Sinirlilik ve Huzursuzluk
• Sıcak ortama tahammül edememe
• Ellerin titremesi
• Bağırsakların fazla çalışması ve ishal
• Regl düzensizlikleri

Hipertiroidi Nasıl Tespit Edilir?

Rutinde en çok kullanılan yöntem kan testi ile tiroid hormon değerlerinin tayin edilmesidir. Sağlıklı bir kişide tiroid hormonlarının kan değerleri aşağıdaki gibidir.

• TSH: 0.35-4.5 mU/mL
• Serbest T3: 2.5-5 pg/mL
• Serbest T4: 0.6-1 ng/dL

Eğer bir kişide hipertiroidi varsa TSH miktarı normal değerden düşük, serbest T3 ve T4 miktarları ise normal değerlerden yüksek olacaktır.

Kan testi sonucunda bu koşullar sağlanırsa tanıyı doğrulamak için tiroid ultrasonu veya tiroid sintigrafisi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Tiroid ultrasonu, prob denilen bir alet sayesinde tiroid bezi bölgesine cilt dışından temas ile bezin iç yapısını ve bezdeki değişiklikleri gözlemlediğimiz bir yöntemdir.

Tiroid sintigrafisi, radyoaktif madde içeren bir hapın kişi tarafından yutulması ve ardından vücuda girmiş bu radyoaktif maddenin tiroid bezinde ne kadar tutulduğuna bir makine yardımıyla bakılarak bezin değerlendirildiği görüntüleme yöntemidir.

Ultrason da sintigrafi de tiroid hormonlarının yüksekliğinin altındaki nedeni bulmak için kullanılan önemi yöntemlerdir.

Hipertiroidi tanısı koyulurken semptomun nedenini belirlemek için kullanılan başka bir laboratuvar testi kanda antikor tayinidir. Kanda anti-TPO, TSH reseptör, anti-TG gibi antikorlar araştırılarak hipertiroidinin otoimmün bir nedenden olup olmadığını anlamamıza yardımcı olunur.

Neden belirlemek için kullanılan bir diğer laboratuar testi de kanda tiroglobulin tayinidir. Kanda düşük seviyelerde tiroglobulin olması, hipertiroidinin dışarıdan alınmış tiroid hormonu kaynaklı olduğunu göstermede yardımcıdır.

Tiroid Hormonlarını Ne Sıklıkla Ölçtürmeliyiz?

Tiroid hormonu özellikle kadınlarda yetişkinlik döneminde düzenli olarak ölçülmelidir. Eğer hipertiroidi belirtileriniz varsa doktora başvurduğunuzda laboratuvar testleri ve daha ileri tetkikler yapılacaktır. Bunun yanında ailesinde tiroid hastalıkları bulunan kişilerin tiroid hormonlarını rutin olarak ölçtürmeleri önerilmektedir.

Hipertiroidi Yapabilecek Durumlar Nelerdir?

• Graves hastalığı (%85 ile en sık hipertiroidi nedenidir)
• Toksik Nodüler Guatr
• Tiroidit yani tiroid iltihabı
• Tiroid kanseri
• Bazı ilaçlar
• Gebelik
• Hipofiz bezi adenomu
• Fazla iyot tüketilmesi
• Fazla tiroid hormonu alınması

Graves Hastalığı

Halk arasında zehirli guatr olarak tanınan graves hastalığı vücudun bağışıklık sisteminin kendi kendine savunma geliştirmesi sonucu ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Vücut, bağışıklık sisteminin bir reaksiyonuyla TSH benzeri antikorlar üretir. TSH, hipofiz bezinden salgılanan ve tiroid hormonlarının salgılanmasını uyaran bir hormondur.

Bu hastalıkla üretilen antikorlar sanki sürekli TSH salgılanıyormuş gibi tiroid bezini uyarmakta ve çok yüksek miktarlarda tiroid hormonu kana salınmaktadır. Fazla salgılanma olması için de tiroid bezi büyür ve guatr dediğimiz tablo ortaya çıkar. Tiroid bezinin bu şekilde büyümesinden dolayı toksik diffüz guatr olarak da adlandırılır.

Otoimmün hastalıklar birlikte gitme özelliğine sahiptirler. Yani bir kişide otoimmün hastalık varsa başka bir otoimmün hastalık oluşma riski genellikle artmıştır. Graves hastalığı; vitiligo, romatoid artrit, lupus gibi hastalıklar ile beraber ortaya çıkabilir. Bunun yanında ailesinde graves hastalığı olan kişilerde de risk artmıştır. Ayrıca hastalık kadınlarda çok daha sık görülmektedir.

Toksik Noduler Guatr

Tiroid bezi içinde fazla hormon üreten ve bezi büyüterek guatr oluşumuna neden olan nodüllerin bulunduğu bir hastalıktır. Bir çeşidi plummer hastalığı da denilen toksik adenomdur. Plummer hastalığında bezin içerisinde bir tane nodül vardır.

Tiroid Krizi Nedir?

Hipertiroidisi olan bir hastada cerrahi, enfeksiyon, kalp krizi gibi durumlar ile çok ciddi semptomlar görülmesine denir. Yüksek ateş, ciddi ishal, taşikardi (kalbin çok hızlı atması), kalp yetmezliği, koma ve şok durumu görülebilir. Acil tedavi edilmesi gerekir.

Hipertiroidi Tedavisi

Hipertiroidi tedavisi için ilk yapılması gereken semptomun nedenini bilmektir. Altta yatan hastalık bilindiğinde ona uygun tedavi yaklaşımı ile hipertiroidi durumu ortadan kaldırılabilir.

Tiroidlerin fazla çalıştığı graves hastalığı veya adenom gibi durumlarda antitiroid ilaçlar tedavi için ilk seçenektir. Bunun yanında iyot tedavisi ile vücuda radyoaktif iyot verilerek tiroid bezinin çalışması yavaşlatılabilir veya bez haraplanarak durdurulabilir.

Bir diğer tedavi seçeneği ise ameliyat ile tiroid bezinin bir kısmını veya hepsini çıkararak tiroid üretimini azaltmaktır.

İyot tedavisi ve cerrahi tedavi hipertiroidinin kesin ve kalıcı tedavisidir.

Tedavi seçilirken hastanın yaşı, hastalığın seyri, hastalığın tipi gibi faktörler dikkate alınmaktadır. Genç ve ilaç kullanmak istemeyen bir hasta hastalığına bağlı olarak eğer doktoru da uygun görürse cerrahi tedaviyi tercih edebilir. Ayrıca bazı graves hastaları da cerrahi ile tiroid bezinin tamamı alındıktan sonra vücut tiroid hormonu üretemeyeceği için dışarıdan hormon tedavisi ile yaşamlarını sürdürebilirler.

Eğer hipertiroidi durumu bir hipofiz adenomuna bağlı oluşmuşsa adenomun tedavisinin ardından hipertiroidi durumu da düzelecektir. Bu yüzden tedavi planı her hasta için özeldir.

Hipertiroidi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Hipertiroidi eğer tedavi edilmeze kilo kaybı ve kalp bozuklukları ilerleyerek devam eder. İleri hastalar tiroid krizine girerek şok ve hatta ölümle karşılaşabilir. Bunun için hipertiroidi tedavisi yapılmalıdır.

Hipertiroidi Hastaları Nasıl Beslenmelidir?

Hipertiroidi hastalarının vücutları zaten yüksek miktarda tiroid hormonu ürettiği için tekrardan hormon sentezini arttıracak olan iyottan, yani iyotlu tuzdan kaçınmalılardır. Bunun yanında araştırmalar göstermiştir ki sigara içmek hipertiroidi durumunu kötüleştirmektedir.

Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.