Yeryüzünde yaklaşık 400.000 çeşit mantar olduğu bilinmektedir. Bunlardan sadece 200 kadarı insanlarda ve hayvanlarda hastalık yapar.
Bu farklı türlerden de en fazla 10-20 tanesi görülen bütün mantar infeksiyonlarının yüzde 90 ‘ının sebebidir.
Mantarlar doğada hemen hemen her yerde bulunabilirler sağlıklı insan vücudunun doğal florasında da çeşitli mantar ve bakteri türleri bulunur.
Mantarlar normalde herhangi bir hastalığa neden olmadan vücut içerisindeki yaşamına devam eder. Fakat çeşitli nedenlerle bağırsak florasındaki dengenin bozulmasıyla mantarlar hızla çoğalırlar ve enfeksiyona neden olabilir.
Enfeksiyonun şiddeti çoğunlukla enfeksiyona maruz kalan konağın (kişinin) immünolojik durumuna yani bağışıklık sisteminin gücüne göre değişmektedir.
İnsanda en sık rastlanan patojenik mantar bir çeşit maya mantarı olan kandida’dır. (Candida Albicans)
Bir maya türü olan Kandida sadece insanda değil bütün canlılarda bulunabilmektedir. Sindirim sisteminin çeşitli bölümlerinde ve kadınların vajinasında yaşayabilmektedir.
Bağırsakta trilyonlarca bakteri yaşamaktadır. Eğer bağırsak dengesi çeşitli etmenlerden dolayı bozulur ise bu durumdan kandida da etkilenir. Ve sonuçta sayısı hızla artan kandida maya mantarı üzerinde yaşadığı konağında patolojik durumlar oluşturabilir.
Kandidiyaz Nedir?
Yazı İçeriği
İnsan vücudunda hastalığa sebep olan Candida cinsinin yirmiden fazla türü bulunur ve bütün türlerinin sebep olduğu enfeksiyonlara kandidiyaz denir.
Kandida albikans insanlarda görülen mantar enfeksiyonlarında en sık rastlanan türdür. Normal insanların %40-80’inde bulunabilir. Ağız, bağırsak ve vajinada bulunur.
Kandida Albikans Neden ve Nasıl Çoğalmaktadır?
Normal şartlarda zararsız olan (Kommensal) ama vücut dengesi bozulduğunda hastalık yapıcı yani patojen duruma gelen bir mantar türüdür.
Eğer bağışıklık sistemi yeteri kadar güçlü değil ise vücudun içerisinde damarlarda kan ile taşınarak yayılmaya başlar.
Candida’nın enfeksiyona sebep olacak miktarda çoğalması genellikle bireyin bağışıklık sisteminde, normal florasında veya normal fizyolojisinde bir değişiklik olduğunda meydana gelir.
Uzun süreli antibiyotik veya steroid tedavisi bağırsağın normal flora dengesini bozar ve Candida’nın hastalık oluşturmasına sebep olur.
Kalp cerrahisi gibi cerrahi uygulamalar hastanın fizyolojisinde değişikliğe sebep olur ve bu durum bazı hastalarda Candida enfeskiyonu gelişmesine sebep olabilir.
Doğum kontrol hapı kullanımı veya östrojen seviyesini yükselten hormon tedavileri,
Stres ve yorgunluk,
Hormonel bozukluklar da candidanın aşırı artmasına ve enfeksiyon oluşturmasına sebep olabilir.
Candida insanlarda çoğunlukla deri ve mukozayı enfekte eder. Fakat çeşitli sebeplerden dolayı bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde pnömoni, septisemi veya endokardi gibi hayati önem taşıyan semptomlar oluşturabilir.
Candida’nın Oluşturduğu Enfeksiyonlar Nelerdir?
Genital veya Vulvovajinal Kandidiyaz (maya enfeksiyonu)
Hastada genital bölgede kaşıntı ve yanma hissi ile vajinal akıntıya sebep olur. Erkeklerde, peniste kaşıntı olabilir. Kadınlarda daha sık görülen bir enfeksiyondur.
Ayrıca kadınlarda bazı durumlarda enfeksiyon riski de artabilir:
• Hamilelik
• Diyabet
• Antibiyotik kullanımı
• Kortikosteroid kullanımı
Ağızda Görülen Kandidiyaz (Orofaringeal Kandidiyaz)
Ağızdaki candida enfeksiyonu halk arasında pamukçuk olarak da adlandırılır. Dil ve ağızda beyaz döküntüler, iltihaplanma, ağzın etrafında enfekte çatlaklar görülebilir. Oral şilit olarak da adlandırılır.
İlerlemiş vakalarda özofagusa yani yemek borusuna yayılabilir (özofajit).
Ağız kandidiyazı özellikle bağışıklık sistemi kritik derecede baskılanmış olan kişilerde görülür.
• HIV ile enfekte kişileri, AIDS hastaları
• Kemoterapi tedavisi gören kanser hastaları
• Tedavi amaçlı immün sistemi baskılayan ilaçlar almak zorunda olan kişiler
Ayrıca ; diyabet, protez diş tedavisi alan kişiler, kortikosteroid kullanımı olan kişilerde de görülme ihtimali artmaktadır.
İnvaziv Kandidiyaz (Kandidemi)
Candida’ların kan dolaşımına geçmesi ve diğer organlara yayılması sonucu ortaya çıkan ciddi bir hastalıktır. Semptomlar üşüme ve ateştir.
Genellikle:
• Damar kateteri olan hastalar
• Bağışıklığı baskılanmış kişiler
• Uzun süreli Antibiyotik kullanan kişiler
• Nötropenisi olan kişiler
• Hemodiyaliz tedavisi alan kişiler
• Diyabeti olan hastalar da görülür
Kandida Mayasının Zararları Nelerdir?
Genellikle de ağız ve bağırsaklara yerleşerek çoğalmaktadır. Lenf sisteminde de çok önemli görevlere sahip bu maya türünün dış etkenlerden etkilenmesi sonucunda çok hızlı bir şekilde çoğalabilmektedir.
Ürettikleri toksik maddeler vücudun çeşitli bölgelerde hasarların oluşmasına neden olmaktadır. Bağırsak, ağız, genital bölgenin dışında ciğerler ve mesanede de karşılaşılabilmektedir.
Kullanılan antibiyotiklerden tüketilen gıdalara kadar pek çok etmen Kandina’nın çoğalması için uygun koşulların sağlanabilmesinde etkilidir. Dokulara yerleşerek oraya bağlanan Kandina, adezin üretmeye başlar. Dokuları imha ederek bağışıklık sistemini yavaş yavaş zayıflatır ve fonksiyonlarını tam olarak yerine getiremez.
Kandida Belirtileri Nelerdir?
Genital Bölgede akıntı, yanma, kaşıntı,
Erkeklerde peniste kızarıklık, kaşıntı,
Dil ve ağızda beyaz döküntüler, iltihaplanma, ağzın etrafında enfekte çatlaklar görülebilir.
Kandida Testi Nedir? Kandida Nasıl Teşhis Edilir?
Candida türleri basit kültür ortamlarında aerop koşullarda, 25-37°C’de ve 24-72 saatte ürerler.
Laboratuvarda test edilecek olan klinik materyal hastalığın seyrine göre değişir:
Kan kültürleri
Vajinal akıntı,
idrar,
Dışkı,
Tırnak örneği veya
kütanöz veya mukokütanöz lezyonlardan alınmış materyalleri içerir.
Candida türleri kan kültürü şişelerinde ve agar besiyerlerinde kremsi-beyaz maya kolonileri oluştururlar.
Çalışmalar Candida albicans ile albicans dışı Candida türlerinin seçici kültür ortamında (CHROM agar Candida) kolaylıkla ayırt edilebileceği gösterilmiştir.
Serumda Candida Albicans IgE antikorunun bakıldığı testler de tanı için kullanılabilmektedir.
